काठमाण्डौ । नेचर इनर्जी जर्नलमा बिहीबार प्रकाशित नयाँ प्रतिवेदनअनुसार युक्रेनमा रुसको युद्धबाट सुरु भएको ऊर्जा सङ्कटले विश्वभरका १४ करोड १० लाख बढी मानिसहरूलाई चरम गरिबीमा धकेल्नसक्छ।

नेदरल्यान्ड्स, युनाइटेड किङडम, चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाका अन्वेषकहरूले ११६ देशहरूमा रेको रिसर्चका क्रममा रूसले युक्रेनमा आक्रमण गरेपछि कोइला र प्राकृतिक ग्यासको मूल्य बढेकोले घरायसी खर्च औसतमा ४.८ प्रतिशतसम्म बढेको पाए। 

प्रतिवेदनले कम आय भएका देशहरूमा पहिले नै गम्भीर खाद्यान्न अभावको सामना गरिरहेका गरीब परिवारहरू उच्च ऊर्जा लागतका कारण गरिबीको ठूलो जोखिममा रहेको बताएको छ। उच्च आय भएका देशहरूमा घरपरिवारहरूले पनि ऊर्जाको मूल्य बढेको प्रभाव महसुस गरे तर उनीहरूलाई घरायसी बजेटमा समाहित गर्न सक्ने सम्भावना बढी थियो, रिपोर्टमा भनिएको छ । 

र केही देशहरू अरूहरू भन्दा बढी खुला छन् – उदाहरणका लागि, एस्टोनिया, पोल्याण्ड र चेक गणतन्त्रमा ऊर्जा लागतमा भएको वृद्धि विश्वव्यापी औसतभन्दा माथि छ, किनभने ती देशहरू ऊर्जामा आधारित उद्योगहरूमा बढी निर्भर छन्। विशेष गरी पोल्याण्ड सन् २०२० सम्म आफ्नो ऊर्जा उत्पादनको ६८.५ प्रतिशत कोइलामा भर परेको थियो।

युक्रेनमा संकटका कारण भएको ऊर्जा मूल्यवृद्धिले खाद्यान्न जस्ता आवश्यक वस्तुको मूल्य पनि बढाएको छ। एक वर्ष अघिको तुलनामा अमेरिकामा अण्डाको मूल्य ७०.१ प्रतिशत, बटर २६.३ प्रतिशत, पिठो २०.४, रोटी १४.९, चिनी १३.५, दूध ११, कुखुराको  मासु १०.५ प्रतिशतले मूल्य बढिसकेको छ । अमेरिकाको श्रम तथ्याङ्क ब्यूरोले यस महिना जारी गरेको मुद्रास्फीति तथ्याङ्क अनुसार फलफूल र तरकारीको मूल्य ७.२ प्रतिशत बढेको छ, ।

यहीबेला अमेरिकाका उपभोग्य वस्तु कम्पनीहरूले चाँडै नै मूल्यहरू घट्ने सम्भावना नरहेको बताउँछन्।

बिहीबार, विश्वको सबैभन्दा ठूलो खाद्य समूह, नेस्लेका सीईओले युनिलिभर र प्रोक्टर एन्ड ग्याम्बल जस्ता अन्य उपभोक्ताविज्ञहरूलाई यस वर्ष मुख्य वस्तुहरूको मूल्य अझै बढ्ने चेतावनी दिए।

“विश्वभरका सबै उपभोक्ताहरू जस्तै, हामी मुद्रास्फीतिको चपेटामा परेका छौं र अब हामी क्षतिलाई सुधार्ने प्रयास गर्दैछौं’, नेस्लेका सीईओ मार्क स्नाइडरले बिहीबार पत्रकारहरूसँगको कलमा भने–‘फ्रोजन फूड, कन्फेक्शनरी र बेबी फर्मुला फैलाउने कम्पनीका २,००० ब्रान्डहरू मूल्यवृद्धिबाट प्रभावित हुनेछन्।’

गत हप्ता एक कलमा, युनिलिभरका प्रमुख वित्तीय अधिकारी ग्रीम पिटकेथलीले पत्रकारहरूलाई भनेका थिए–‘हामी सम्भवतः उच्चतम मुद्रास्फीति पार गरिसकेका छौं, तर हामी अझै उच्च सहज मूल्यमा छैनौं।’ युनिलिभरका सीईओले सोही कलमा भने कि कम्पनीले २०२३ मा खाद्यान्नको मूल्यमा उल्लेख्य वृद्धि हुने अपेक्षा गरेको छ।

प्रतिवेदनकाअनुसार, विश्वभरका धेरै सरकारहरूले घरपरिवारमा ऊर्जाको मूल्य वृद्धिको प्रभावलाई कम गर्न, ऊर्जा करहरू घटाउने र ऊर्जा बिलहरूमा छुट दिनेदेखि एकल ऊर्जा अनुदानहरू र मूल्य क्यापहरू प्रदान गर्ने कदमहरू चालेका छन्।

तर प्रतिवेदनले मूल्य सब्सिडीहरू सेट गर्ने, ऊर्जा कम्पनीहरूमा विन्डफल कर लगाउने, र खाद्य आपूर्ति श्रृंखलाहरूमा ऊर्जाका थप दिगो स्रोतहरू प्रयोग गर्न कानून पारित गर्ने जस्ता धेरै काम गर्न सकिन्छ भनी सुझाव दिएको छ । 

प्रतिवेदनमा थप भनिएको छ–‘जीवाश्म ईन्धनमा अत्यधिक निर्भर ऊर्जा प्रणाली’को जोखिमहरूको सम्झनाको रूपमा काम गर्नुपर्छ। यसले लाखौंलाई चरम गरिबीको छेउमा मात्रै छोड्दैन, तर यसले जलवायु परिवर्तनलाई पनि गति दिन्छ, जसले ऊर्जाको मूल्य वृद्धिको सबैभन्दा जोखिममा परेकाहरूलाई थप चुनौतीहरू खडा गर्छ।’
(सिएनएनबाट भावानुवाद)