काठमाण्डौ । पाकिस्तानमा पेट्रोल–डिजेलको मूल्य रेकर्ड स्तरमा पुगेको छ। 

सरकारले बिहीबारदेखि पेट्रोलमा २२ रुपैयाँ र डिजेलमा १७ रुपैयाँ बढाएको छ । 

अब त्यहाँ एक लिटर पेट्रोलको मूल्य २७२ रुपैयाँ र डिजेलको मूल्य २८० रुपैयाँ पुगेको छ । यसरी पछिल्लो एक महिनामा पेट्रोल ५८ रुपैयाँ र डिजेल ५३ रुपैयाँ महँगो भएको छ । जनवरी १६ मा पेट्रोलको मूल्य २१४ रुपैयाँ ८० पैसा र डिजेलको मूल्य २२७ रुपैयाँ ८० पैसा थियो।

पाकिस्तानको वित्त महाशाखाले पाकिस्तानी मुद्रा (रुपैयाँ)मा आएको गिरावटको कारण पेट्रोल र डिजेलको मूल्यमा कीर्तिमानी वृद्धि भएको जनाएको छ। जियो न्यूजका अनुसार अहिले पाकिस्तानमा विदेशी मुद्राको ठूलो संकट छ । यसले आयात–निर्यातमा असर गरिरहेको छ । मुद्रास्फीति बढिरहेको छ । 

शाहबाज सरकारले ल्यायो मिनी बजेट
पाकिस्तानको शाहबाज सरकारले गत हप्ता घोषणा गर्यो कि सरकारले आईएमएफ बेलआउट प्याकेज कार्यान्वयन गर्न चार महिनामा १ सय ७० अर्ब पाकिस्तानी रुपैयाँ जुटाउन मिनी बजेट प्रस्तुत गर्ने छ। जसका कारण १५ फेब्रुअरीमा पाकिस्तानको राष्ट्रिय सभामा बजेट प्रस्तुत गरिएको थियो ।

यसअन्तर्गत धेरै किसिमका कर बढाइएको छ । जसको सम्पूर्ण भार मुद्रास्फीति र भोकमरीको छेउमा पुगेका पाकिस्तानी जनताले वहन गर्नुपर्नेछ।

मुद्रास्फीति जूनसम्म ३३ प्रतिशत हुने सम्भावना
पाकिस्तानमा पेट्रोल मात्र होइन दैनिक जीवनमा प्रयोग हुने मट्टितेल, लाइट डिजेल र हाईस्पीड डिजेलको मूल्य पनि बढाइएको छ । यसले गर्दा मुलुकमा मुद्रास्फीति अझै बढ्नेछ । मूडीज एनालिटिक्सका वरिष्ठ अर्थशास्त्री क्याट्रिना एलका अनुसार यसले पाकिस्तानमा सन् २०२३ को पहिलो ६ महिनामा (जुनसम्म) ३३ प्रतिशतले मुद्रास्फीति दर बढाउनेछ। उनले आईएमएफको ऋण पनि देशको अर्थतन्त्रलाई ट्रयाकमा ल्याउन पर्याप्त नहुने बताए ।

लघु बजेटमा प्रस्तावित कर 

  • विलासिताका वस्तुहरूमा जीएसटी १७ प्रतिशतबाट बढेर २५ प्रतिशत
  • व्यापारिक र प्रथम श्रेणीको हवाई टिकटमा लाग्ने कर बढाएर रु.२०००० वा ५० प्रतिशत ।
  • विवाह हलमा १० प्रतिशत अग्रिम आयकर
  • चुरोट र सफ्ट ड्रिंकमा पनि कर बढाइनेछ ।
  • मानक जिएसटी १७ प्रतिशतबाट १८ प्रतिशतसम्म बढाइनेछ ।

आईएमएफको टोली ऋण स्वीकृत नगरी फर्किएको थियो
आईएमएफको टोली ३१ जनवरीदेखि फेब्रुअरी ९ सम्म पाकिस्तानमा थियो। यस क्रममा करिब १० दिनसम्म ऋणका विषयमा दुई पक्षबीच वार्ता चलेको थियो । यसका बाबजुद पनि पाकिस्तानले बेलआउट प्याकेजका सम्बन्धमा आईएमएफसँग कुनै सम्झौतालाई अन्तिम रूप दिन नसकेको आईएमएफका अधिकारी नाथन पोर्टरले आगामी दिनमा पनि यस विषयमा पाकिस्तानसँग भर्चुअल छलफल जारी रहने बताए । अहिलेसम्म कुनै पनि सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको छैन ।

यसै क्रममा पाकिस्तानका अर्थमन्त्री इशाक दारले नियमित प्रक्रियाका कारण पाकिस्तानलाई ऋण लिन ढिलाइ भएको बताए । अहिले आईएमएफलाई लुकाउन पाकिस्तानले विस्तारै आफ्ना शर्तहरू स्वीकार गरिरहेको विश्वास गरिन्छ । त्यही भएर उनले मिनी बजेटमार्फत कर र त्यसपछि पेट्रोल र डिजेलको मूल्य पनि बढाएका हुन् । यसको मार त्यहाँका जनताले बेहोर्नु पर्नेछ ।

पाकिस्तानको तेस्रो किस्ता आईएमएफसँग महिनौंदेखि अड्किएको छ । पाकिस्तानलाई टाट पल्टिनबाट जोगाउन आईएमएफको तेस्रो किस्ता महिनौंदेखि थन्किएको छ । वास्तवमा, पाकिस्तान भन्छ कि आईएमएफले ऋण दिन धेरै कडा शर्तहरू राखेको छ।

पाकिस्तानका प्रधानमन्त्री शहबाज शरीफले यी सर्तहरू आफूले सोचेभन्दा कडा र खतरनाक भएको बताएका थिए, तर के गर्ने ? हामीसँग अर्को विकल्प छैन ।

आईएमएफले पाकिस्तान सरकारलाई बिजुली र इन्धन ६० प्रतिशतले महङ्गो बनाउन चाहन्छ । यससँगै कर असुली दोब्बर गर्न पनि भनिएको छ । यदि सरकारले यी शर्तहरू स्वीकार गरेमा मुद्रास्फीति अहिलेको तुलनामा झण्डै दोब्बर अर्थात् ५४ देखि ५५ प्रतिशतसम्म पुग्ने छ ।

पाकिस्तानको विदेशी मुद्रा सञ्चिति ९ वर्षयताकै न्यून हो । फेब्रुअरी १० मा जारी गरिएको तथ्याङ्कअनुसार पाकिस्तानसँग अब ३ अर्ब डलर मात्रै विदेशी मुद्रा सञ्चिति बाँकी छ । जुन विगत ९ वर्षयताकै न्यून हो ।विगत १८ महिनादेखि यो सञ्चिति निरन्तर घट्दै गएको छ । जसका कारण पाकिस्तानले आयात हुने वस्तुका लागि पैसाको अभाव झेलिरहेको छ । 
-एजेन्सी