काठमाण्डौ । धेरैपटक कसैको फोन वा कम्प्युटर ह्याक भएको सुनिन्छ। ह्याकिङसँग सम्बन्धित समाचार आइरहेका हुन्छ। तर, प्रश्न यो हो कि ह्याकरहरुले यो काम कसरी गर्छन् ? मतलब प्रयोगकर्ताको फोन वा सोसल मिडिया खाता कसरी ह्याक हुन्छ ? यसबाहेक कसरी ह्याकिङका यी विधिहरुबाट बच्न सकिन्छ ? 

डिजिटल संसारमा स्मार्टफोन कुनै खजानाभन्दा कम छैन। ह्याकरहरुले यसलाई लुट्न धेरै तरिकाहरु प्रयास गर्छन्। तर, केही कुराको ख्याल गरेर यस किमिसका लुटबाट बच्न सकिन्छ।

ह्याकिङ सफ्टवेयर

सफ्टवेयरको मद्दतले फोन ह्याक गर्ने सबैभन्दा लोकप्रिय विधि हो। यसका लागि ह्याकरहरुले त्यस्ता सफ्टवेयरलाई मानिसको फोनमा आफैँ राख्छन् वा कुनै फिसिङ मेल प्रयोग गर्छन्। यसका लागि ह्याकरहरुले दुई प्रकारका सफ्टवेयर प्रयोग गर्छन्। एक धेरै लोकप्रिय नाम ट्रोजन हो र दोस्रो तरिका कुन्जी–लगिङको हो।

कुन्जी–लगिङका बारेमा कुरा गर्दै यो एक स्टकरजस्तै काम गर्दछ। मानिसको फोनमा रहेको यस प्रकारको सफ्टवेयरको सहायताले ह्याकरहरुले प्रयोगकर्ताले के टाइप गरिरहेका छन्, फोनको स्क्रिनमा कहाँ ट्याप गरिरहेका छन् र फोनमा कोसँग कुरा गरिरहेका छन् भनेर थाहा पाउँछन्।

त्यस्तो सफ्टवेयरलाई ट्रोजन भनिन्छ। जसको काम फोनबाट आवश्यक डाटा चोर्नु हो। यस प्रकारको मालवेयरको सहायताले ह्याकरहरुले मानिसको फोनबाट क्रेडिट कार्ड विवरण, व्यक्तिगत जानकारी र धेरै कुराहरु चोर्न सक्छन्।

यी हुन् फोन ह्याक हुने केही संकेत

यदि कसैले तपाइँको फोन ह्याक गरेको छ भने तपाइँ यसलाई सजिलैसँग जाँच गर्न सक्नुहुन्छ। यसका केही संकेतहरु तपाइँको फोनमा देखिनेछन्। 

  • ह्याक हुँदा फोनको ब्याट्री चाँडै सकिन्छ। स्मार्टफोनले ढिलो काम गर्छ र चाँडै तातो हुनेछ।
  • ह्यान्डसेटका धेरै एपहरु चल्दाचल्दै आफैँ बन्द हुन्छन् वा फोन पनि आफैँ बन्द हुन्छ।
  • स्मार्टफोनमा चाहिने भन्दा धेरै डाटा खर्च हुन्छ। अतिरिक्त एसएमएस र अन्य शुल्कहरु पनि लाग्छ। 

यसको सबैभन्दा सजिलो र लोकप्रिय तरिका फिसिङ अट्याक हो। तपाइँ यसको नामबाटै यस प्रकारको अट्याक अनुमान गर्न सक्नुहुन्छ। जसरी माछा प्रलोभनमा फस्छन्, त्यसैगरी ह्याकरहरुले फिसिङ मेल, अफर वा एसएमएसमार्फत मानिसहरुलाई फसाउँछन्। ह्याकरहरुले मेल वा सन्देशमा अज्ञात लिंक पठाउँछन् र तपाइँले त्यसमा क्लिक गर्नेबित्तिकै तपाइँको फोनमा मालवेयर स्थापना हुन्छ।

अर्को तरिका ब्लुटुथ ह्याकिङ हो। व्यावसायिक ह्याकरहरुले त्यस्ता उपकरणहरु प्रयोग गर्छन्, जो कमजोर उपकरणहरु खोजिरहेका हुन्छन्। यदि तपाइँको फोनको ब्लुटुथ सधैँ अन हुन्छ भने ह्याकरहरुले तपाइँको फोनलाई ३० फिट टाढाबाट ह्याक गर्न सक्छन्।

सिम कार्ड स्वापिङ पनि एक लोकप्रिय ह्याकिङ विधि हो। सन् २०१९ मा ट्विटरका सीईओको सिमकार्ड पनि ह्याक गरेर ह्याकिङ भएको थियो। यस प्रकारको स्वापिङका लागि ह्याकरहरुले तपाइँका प्राइमरी सिम अपरेटरलाई कल गर्छन् र सिम रिप्लेसमेन्टको माग गर्छन्। ह्याकरले नयाँ सिम कार्ड प्राप्त गर्नेबित्तिकै तपाइँको मूल सिम कार्डले काम गर्न छोड्छ।

कसरी सुरक्षित हुने ? 

यदि तपाइँ इन्टरनेटको संसारमा आफूलाई सुरक्षित राख्न चाहनुहुन्छ भने तपाइँका लागि सक्रिय हुनु धेरै महत्वपूर्ण छ। यो होइन कि केवल एक सेटिङ गरेर तपाइँ सधैँका लागि आफैलाई सुरक्षित गर्न सक्नुहुन्छ। तपाइँले कुनै गल्ती नगर्नुहोस् र ह्याकरहरुको जालमा फस्नु नपरोस् भनेर यस्तो अभ्यासलाई निरन्तर कायम राख्नुपर्छ।

  • सधैँ आफ्नो फोन अपडेट गरिरहनुहोस्। फोनमात्र नभई डिभाइसमा प्रयोग भइरहेका एपहरु पनि अपडेट गरिराख्नुहोस्, ता कि ह्याकरहरुले कुनै छुट नपरोस्।
  • आफ्नो अनलाइन जीवनशैली सुरक्षित राख्न सधैँ बलियो र मजबुत पासवर्डहरु प्रयोग गर्नुहोस्।
  • सार्वजनिक वाईफाई वा चार्जिङ स्टेसनहरु प्रयोग नगर्नुहोस्।
  • कुनै पनि अपरिचित लिंकमा क्लिक नगर्नुहोस्। चाहे त्यो सन्देश तपाइँलाई चिनेको व्यक्तिले पठाएको हो।
  • प्रयोगमा नभएको बेला ब्लुटुथ र वाईफाई अफ राख्नुहोस्। –एजेन्सीको सहयोगमा
  •