काठमाण्डौ । सधैंको साता जस्तै आज पनि हामी लगानीकर्ताहरुको विचार सुन्ने र बुझ्ने क्रममा विभिन्न ब्रोकर हाउसहरुमा पुगेका छौं । यसै क्रममा आज हामीले चारखाल र कमलादीमा रहेका केही ब्रोकर हाउसहरुमा पुगेर लगानीकर्ताको मनोविज्ञान समेट्ने प्रयास गरेका छौं ।
सबैभन्दा पहिले हामी चारखालमा रहेको क्यापिटल म्याक्स सेक्युरिटिज(स्टक ब्रोकर नम्बर ६२)मा पुग्यौं । यो ब्रोकरहाउसमा बजार नखुल्दै धेरै लगानीकर्ता भेला भईकसेका थिए । लगानीकर्ताहरु आ–आफ्नो ल्यापटममा कारोबार हेर्न मस्त देखिन्थे । एकजना युवा लगानीकर्ताले टेक्निलकल चार्ट हेर्नमा व्यस्त थिए । चार्ट हेर्दा हेर्दै उनले कहि बोलेको सुनियो,‘बजार एकपटक तल नआईकन माथि फर्केला जस्तो देखिदैन । सरकारले पनि झट्ट केही गर्ला जस्तो देखिदैन ।’ उनले भने,‘राष्ट्रबैंकले केही फेरबदल ल्यायो भने पनि वैशाखमा मात्रै हो । त्यसैले बजार केही समय साइडवेज नै चल्न सक्छ ।’
उनको जवाफ फर्काउदै सँगैका लगानीकर्ताले भने,‘ख्वै के हो साथी । बजार पसे पछि निस्कनै सकिएन । लगानी घटेको घट्यै छ ।’
यही ब्रोकर हाउसमा भेटिएका अर्का लगानीकर्ताले नेपाल रि– इन्स्योरेन्समा सरकारले पैसा हाल्न नसक्ने र हिमालयन रि–इन्स्योरेन्स र नेपाल रि–इन्स्योरेन्स मर्ज हुँदै छन् भन्दै गरेको सुनियो । बजार ओरालो लाग्दै थियो । लगानीकर्तामा खासै उत्साह देखिदैन थियो । हामी यहाँबाट कमलपोखरीस्थित क्रियटिभ सेक्युरिटिज स्टक ब्रोकर नम्बर ४० तर्फ लाग्दा बजार १० अंकले तल खसिसकेको थियो । क्रियटिभ सेक्युरिटिजमा पनि लगानीकर्ताको राम्रै उपस्थिति थियो ।
यस ब्रोकरमा भेटिएका लगानीकर्ताहरुमा पनि बजारको अवस्थाप्रति निराशा व्याप्त देखिन्थ्यो । ‘खै साथिहरु, यो बजारको विषयमा कसलाई भन्ने ? सवै लगानीकर्तालाई डुबाउने खेल मात्रै रहेछ । मैले ३ हजारमा किनेको एचडीएल १५ सयमा आईसक्यो । प्रभु बैंक पनि १४० मा आयो । कुमारी बैंक पनि त्यस्तै छ ।’ एक लगानीकर्ताले भने,‘यो सिटिजन्स लाइफमा के छ र ? यसको मूल्य बढेको छ त । मजबुत रहेछ कि के हो ?’ यतिकैमा एक लामो कपाल पालेका लगानीकर्ता हरियो टिका लगाएर अभिवादन गर्दै ब्रोकर हाउस छिरे । एकै छिनपछि उनले भने,‘बजार त हरियै छ त ।’ उनीसँगै रहेका अर्का लगानीकर्ताले भनको सुनियो,‘बजार हेर्दा हरियो छ तर १० अंकले घटेको छ । जे मा हाल्यो घटेको छ । यो बजारमा पतनेश्वर महादेव को नै उत्पति भए छ कि के हो साथिहरु ?’ उनले बजारमा जोखना हेरेर सेयर किन्नु पर्ने रहेछ भन्दै ठट्टा गरे । ‘जोखना हेर्ने पनि डुबि सके । केही कसलाई थाहा हुन्न यो बजारमा ।’ उनका साथीले भने ।
ब्रोकर हाउसमा यस्तै गफ चल्दै थिए । टाउकोमा कालो चस्मा भिरेका २ जना महिला लगानीकर्ता ब्रोकर हाउस छिरे । ती महिला लगानीकर्ताले भने सरकारको कुनै टुंगो छैन । उनीहरुले पनि सेयर बजारको बारेमा टिकाटिप्पणी गरेको सुनियो । ‘विपक्षी पार्टीले संसद चल्न दिएको छैन । सरकारको टुंगो नभए पछि त लगानीकर्ताहरुमा पनि विश्वास नै भएन । त्यैसेले बजार बढ्नै सकेन ।’ ती महिला लगानीकर्ताहरुले आफ्नो विचार प्रकट गरे ।
केही समयको त्यहाँ व्यतित गरेपछि हामी कमलादीको कोहिनूर सेक्युरिटिज(स्टक ब्रोकर नम्बर ३५) मा पुग्यौं । यहाँ पनि लगानीकर्ताको बाक्लै उपस्थिति थियो । लगानीकर्ता बजारको थपघट हेर्न र आफ्नो लगानीको हिसाब गर्न व्यवस्त देखिन्थे । बजार घटिरहेकाले यहाँ पनि लगानीकर्तामा उत्साह देखिएन । भित्तामा रािखएको स्क्रिनमा रातो रंगको दबदबा देखिन्थ्यो । यस्तैमा एक लगानीकर्ताले मुख खोले,‘क्लबहाउसले बजार घटायो । जहिले बजार घट्छ–घट्छ भन्छन् । अनि बजार कसरी बढोस् । बजारका विज्ञ मनोहर कृष्ण श्रेष्ठको अन्तरवार्ता हेरेको उनी पनि सेयर बजारबाट डुबेका रहेछन् । यो बजारमा विज्ञ नै डुब्ने रहेछन हाम्रो त के कुरा ?’
केही समयको बसाई पछि हामी कमलादीमा नै रहेको श्रीकृष्ण सेक्युरिटिज स्टक ब्रोकर नम्बर २८ मा पुग्यौं । यसबेला सम्म दिनको २ बज्दै थियो । यहाँ पनि लगानीकर्ताहरुको राम्रै भिड थियो । बजार केही अंकले घटेको थियो । यसै ब्रोकरमा भेटिएका एक लगानीकर्ताले भने,‘१५ वर्षमा १७ वटा सरकार फेरिए । जति सरकार फेरियो त्यति नै अर्थमन्त्री पनि फेरिए । नयाँ अर्थमन्त्रीलाई सेयर बजार बुझनै समय लाग्छ । अनि कसरी पूँजीबजार बढ्छ ? ’