काठमाण्डौ । सधैको साता जस्तै यो साता पनि नियमित स्तम्भ ‘ग्राउण्ड जिरोलाई निरन्तरता दिने क्रममा आज हामी पुतलीसडक र अनामनगरका केही ब्रोकर हाउस पुगेका छौं । आज सर्वप्रथम हामी पुतलीसड्कस्थित श्वेता सेक्युरिटिज् (स्टक ब्रोकर नम्बर २५) मा पुग्यौं ।
आज राजधानीमा केही क्षण वर्षा भएकाले ब्रोकर हाउसमा लगानीकर्ताको उपस्थिति पातलो थियो । बिहान पहिलो प्रहरमा केही बढेको बजार बिस्तारै घट्दै थियो । लगानीकर्ता फाट्टफुट्ट ब्रोकर हाउस छिरिरहेका थिए । यत्तिकैमा पानीमा भिज्दै आएका एक लगानीकर्ता ब्रोकर हाउसमा छिरे । केहि समयपछि ती लगानीकर्ताले घटेको बजारप्रति इंगित गर्दै भने, ‘लौ बजार त घट्न पो थाल्यो । दुई–चार दिन बढेको थियो, आजबाट फेरी घट्न थालेछ ।’
‘यो एक दूइ दिनको करेक्सन हो । बजेटमा केही सकारात्मक विषय आयो भने त बजार मौद्रिक नीतिसम्मै बढ्छ । गभर्नरको यो मौद्रिक नीति अन्तिम हो । अदालतमा पनि क्यापको विषयमा मुद्दा चलेको छ ।’ उनलाई सान्तवना दिदैं अर्का लगानीकर्ताले भने । यसै ब्रोकरमा भेटिएका एक लगानीकर्ताले सेयर बजारबाटै जीविकोपार्जन गरिरहेको भनेको सुनियो । बाग्लुङ घर बताउने पेशाले पूर्व शिक्षक ती लगानीकर्ताले भने,‘शिक्षक पेशा गाह्रो पेशा रहेछ । ब्रोकर नम्बर ३५ मा भेटिएको साथीले मलाई सेयर कारोबार गर्ने तरिका सिकाएको छ । अहिले म धेरै ब्रोकरहरुमा डुल्छु । यसैपाली जाल्पा सामुदायिकबाट ४ लाख जति कमाए ।’ उनले थोरै पूँजी हुनेले धेरै कम्पनीको सेयर राख्न नहुने आफ्नो व्यक्तिगत अनुभव सुनाए । ‘एउटै कम्पनी राम्रोसँग अध्ययन गर्ने, त्यही कम्पनी भोल्युममा किन्ने । एउटै कम्पनी १० हजार कित्ता उठाए पछि एक पल्ट बजार बढ्दा ५० रुपैयाँ मात्रै बढ्यो भने पनि सबै कटाएर ४ लाख त फाइदा हुन्छ । म त अहिले यसै गर्छु । यसरी नै सेयर बजारबाट जागिर छोडेर ज्यान पालिरहेको छु ।’ उनले हल्का मुस्कानसहित भने ।
मध्यान्नको १२ बज्दै थियो । बाहिर झमझम पानी परिरहेको थियो । बजार पनि एकोहोरो खसिरहेको थियो ।
केही समयको बसाई पछि हामी नजिकै रहेको अनलाइन सेक्युरिटिज (स्टक ब्रोकर नम्बर ४९) मा पुग्यौं । यहाँ पनि लगानीकर्ताको उपस्थिति निकै पातलो थियो । यस ब्रोकरमा भेटिएक एक लगानीकर्ताले बजार आय करको विषयमा आएका केही समाचारका कारण घट्न पुगेको बताए । ‘अघिल्लो वर्ष मन्त्रीले लेखेर दिएको विषय फेरी ब्युताइँदै छ भन्ने सुनिन्छ । के यो कुरा साँचो हो ? यो विषयले खेलाडीलाई बजार घटाउने राम्रै हतियार बनेको छ ।’ उनले भने ।
यसै ब्रोकरमा भेटिएका एक लगानीकर्ताले गोर्खाज फाइनान्समा फसेको बताए । सेयरमूल्ढ बढ्छ भनेर किनियो । किनेदेखि घटेको घट्यै छ । नराम्ररी फसियो नि ।’ निराश हुँदै उनले भने । यहाँबाट हामी नजिकै रहेको प्राइमो सेक्युरिटिज (स्टक ब्रोकर नम्बर १६) मा पुग्यौं । यहाँ भेटिएका एक लगानीकर्ताले पनि राजनीतिक अन्यौलता र आयकरको विषयले बजार खसेको प्रतिक्रिया दिए ।
केही समयको बसाइ पछि हामी प्रायःलगानीकर्ताको भिडभाड भईरहने प्रिमियर सेक्युरिटिज (स्टक ब्रोकर नम्बर ३२)मा पुग्यौं । यस ब्रोकरमा छिर्दै गर्दा ढोकामा नै एक लामो कपाल पालेका लगानीकर्ता टुप्लुक्क भेटिए । ती लगानीकर्ताले पनि आँउदै गरेको बजेटमा आयकरको दरमा हुन सक्ने हल्लाकै कारण बजार घटेको बताए ।
उनले भने,‘बजारमा व्यक्तिगत लगानीकर्तालाई पनि करको दर हेरफेर हुने हल्ला छ । एक–दुई दिन हेरौं । यथार्थ समचार आए पछि किनौंला । अहिले नै धेरै जोखिम किन लिने ?’ बजार एकहोरो घटिरहेको थियो । आगामी बजेटमा आयकरको विषयले बजार तातेको थियो ।
त्यहाँबाट हामी आर्यतारा सेक्युरिटिज् (स्टक ब्रोकर नम्बर ५७) मा पुग्यौं । यहाँ पनि केही लगानीकर्ता र ब्रोकर सञ्चालकहरु आयकरकै विषयमा चर्चा गरिरहेका थिए । यस ब्रोकरमा भेटिएका आफूलाई हाइड्रो कम्पनीको सञ्चाक र राजनीतिक नेतासँग राम्रो चिनजान भएको बताउने एक लगानीकर्ताले भने,‘अहिले मन्त्रीले करका कुनै पनि दर चलाउने सम्भावना नै छैन । हामीले त प्रधान्मन्त्रीलाई नै भेटेर भनेका छौं ।’
उनको भनाई भुईमा खस्न नपाउँदै ब्रोकर सञ्चालकले भने,‘ तपाइले भनेको ठीकै हो । तर मैले पनि आफ्नो च्यानलबाट बुझ्दा मन्त्री करका दर हेर फेर गर्न त चाँहदैनन् । तर कर्मचारीहरुले मन्त्रीलाई कन्भिन्स गर्ने प्रयास गर्दै छन् भन्ने सुन्नमा आएको छ । यस विषयमा त मन्त्री र कर्मचारीहरुबीच एक घण्टा चर्काचर्की नै भयो भन्छन् । कर्मचारीहरुले ४० लाख बढी कमाएमा ३९ प्रतिशत कर तिर्नु पर्ने तर घरजग्गा, अटो व्यवसायी र सेयर कारोबारीलाई ७ प्रतिशत मात्रै कर थोरै भएको भन्दै मन्त्रीलाई नै कन्भिन्स् गर्दै छन् भन्ने सुनिन्छ । तर यस बिषयमा फाइनल नै यही भयो भन्ने दाबी गर्न सकिदैन ।’
यसै ब्रोकरमा भेटिएका एक लगानीकर्ताले कर्मचारीहरुले व्यवसायीहरुसँग बार्गेनिङ गर्न आयकरको स्ल्याब ल्याउन खोजेको हुन सक्ने आरोप पनि लगाए ।