काठमाण्डौ । नेपाल राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिको अर्धवार्षिक समीक्षा सार्वजनिक गरेको छ । मौद्रिक नीतिको अर्धवार्षिक समीक्षा सार्वजनिक भएसँगै पूँजीबजारमा यसले पार्ने प्रभाव र यसले सेयर बजारलाई कतातर्फ डोर्याउला भन्ने चर्चा हुन थालेको छ ।
पूँजीबजार तथा अन्य क्षेत्रले चासोका साथ हेरेको राष्ट्र बैंकको अर्धबार्षिक समीक्षा हरेक त्रैमासमा आउने नियमित समीक्षा हो । यसमा राष्ट्र बैंकले लिएको नीतिमा समीक्षा गर्दै केही हेरफेर पनि गर्ने लगानीकर्ताले अपेक्षा गर्ने गर्छन् ।
लगानीकर्ताहरुले पूँंजीबजारमा हाल राष्ट्र बैकले लगाएको १५ र २० करोडको क्याप हट्ने तथा सेयर धितो कर्जामा जोखिम भार घट्ने र चालु पूँजी कर्जामा केही लचक हुने र संस्थाहरुलाई पूँजीबजारमा लगानी सहज गर्ने नीति आउने अपेक्षा गरेका थिए । हाल १८ खर्ब विदेशी मुद्राको सञ्चिती र साढे ६ खर्ब रुपैयाँ बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रमा तरलता रहेको अबस्थामा नेपाल राष्ट्र बैंकले अर्ध बार्षिक समीक्षा गरेको हो ।
नेपाल इन्भेष्टर फोरमका अध्यक्ष तुलसी राम ढकालले राष्ट्र बैंकले यस अघि आफुहरुले राखेका माग सम्बोधन गरेको बताए । तर यस पाली लगानीकर्ताहरुले अपेक्षा गरे जस्तो प्रत्यक्ष रुपमा भने राष्ट्र बैंकले पूँजीबजारका लागि केहि नगरेरको उनले स्वीकार गरे । यद्यपी पूँजी बजारका लागि नराम्रो नआएको र क्रमिक रुपमा सुधार हुँदै जाने पनि उनले अपेक्षा राखे ।
‘हामी हाम्रा मागमा अडिग छौ । अहिले नै लगानीकर्ता साथिहरु हतास हुनु पर्ने कारण केहिपनि छैन । ब्याजदर निकै तल्लो विन्दुमा छ । कृषि तथा घरलु कर्जालाई सहज गरेको छ । केही अप्ठ्यारो परेका बैंकहरुलाई पूँजीकोषमा पनि सहज व्यवस्था गरेको छ ।’उनले भने ।
अर्थशास्त्री सूर्यनारायण पौडेलले अर्धबार्षिक समीक्षामा प्रत्यक्ष रुपमा सेयर बजारलाई फाइदा पुग्ने केही नआएको भएता पनि अप्रत्यक्ष रुपमा भने सहयोग गरेको बताए । ‘समीक्षाले बैंकहरुको कर्जा निक्षेप अनुपातमा केही खुकुलो गरेको कारण ३० अर्बभन्दा बढी लगानी गर्ने क्षमता बढ्छ । बैंकहरुले बढी भएको पैसा ३ प्रतिशत ब्याजमा बैंकमा राख्न पाउने ब्यवस्था गरेको छ ।’ उनले भने,‘ बाहिर चर्चामा आए जस्तो यो पैसामा बैंकहरुले राष्ट्र बैंकबाट एफडी को रेट पाउने भने होइन । यद्यपी समीक्षाले लगानीकर्ताहरुले अपेक्षा गरे जस्तो जोखिम भार तथा हालको १५–२० करोडको क्यापमा कुनै परिवर्तन गरेको छैन ।’
समीक्षामा कृषी तथा घरेलु कर्जामा भने केही सहज गरेको पौडेलले बताए ।
यस्तै उत्पादनशिल क्षेत्रमा जाने कर्जामा १०० प्रतिशतको ठाँउमा ७५ प्रतिशत बनाएको पनि उनले बताए । यस्तो कर्जा यस अघि १ करोड सम्म भएकोमा हाल २ करोड सम्म व्यवस्था गरिएको छ । बैंकहरुको पूँजीकोषलाई भने केही सहज गरेको पनि उनले बताए ।
त्यसै गरि बजार जानकार मुक्ति अर्यालले मौद्रिक नीतिको समीक्षाले नराम्रो केही नगरेको बताए । घरेलु तथा कृषि कर्जामा केही सहज गरेको छ । केही अप्ठ्यारो परेका बैंकहरुको पूँजीकोष सहज गरेको छ । यसले बैंकहरुलाई कर्जा दिन सहज गर्ने छ । संस्था र ब्याक्तिको मुद्दती निक्षेप अन्तर २ प्रतिशतबाट एक प्रतिशत आउनुले अब बैंकहरुको आधार दर घट्ने क्रम घटेको पनि उनले बताए । यद्दपी पूँजीबजारका लगानीकर्ताहरुले आसा गरेको ठाँउमा भने समीक्षाले केही नगेरको उनले बताए ।
अर्का बजार जानकार गोबिन्द प्रसाद घिमिरेले व्यक्तिगत र संस्थागत ब्याजदर अन्तर एक प्रतिशत मात्रै राख्नुले ब्याजदरमा भने केही फरक नपर्ने बताए । ब्याजदर निकै घटेको कारण राष्ट्र बैंकले यस्तो व्यबस्था गरेको हुनसक्ने उनले बताए । उनले अहिले नै ब्याजदर बढी हाल्ने अबस्था भने नरहेको बताए ।