काठमाण्डौ । जापानमा नेपाली कागजबाट बनेको नयाँ नोटहरु प्रचलनमा आउन थालेका छन् । जापानको केन्द्रीय बैंकले नेपाली कागजबाट बनेका चिल्ला नोटहरु एटीएममा लोड गर्न सुरु गरेका छन् ।
जापानी नागरिकको खल्तीमा पुग्नुअघि येन नोटले महिनौको मिहेनतसहितको लामो र हजारौं किलोमिटरको कठिन थल र हवाई यात्रा तय गरेको छ ।
जापान, वितेका वर्षहरुमा डिजिटल भुक्तानीतर्फ उन्मुख भएतापनि अmभै पनि जापानमा नगद कारोबारको राज चल्ने गरेको छ । लगभग पूर्ण रुपमा नगदरहित कारोबारमा गएको चीनभन्दा जापान डिजिटल भुक्तानीको विषयमा निकै पछि चलिरहेको छ ।
‘नगद कारोबार जापानको अर्थतन्चत्रको आधारभूत तत्व भएकाले नेपालले जापानको अर्थतन्त्रलाई सहयोग पुर्याएको छ ,’जापान सरकारका लागि कागज उत्पादन गर्ने कम्पनी,कानपोउका अध्यक्ष ताडासी मास्तुबाराले भने,‘नेपालबिना जापान सञ्चालन हुन सक्दैन ।’
जापान सरकारले लोक्ताबाट बनेको नेपाली कागजबाट नोट बनाईरहेको छ । जापानमा पनि लोक्ताको खेती हुने गरेको तर विगत केहि वर्षदेखि यसको उत्पादनमा कमी आईरहेको मास्तुबाराले बताए ।
जापानका ग्रामिण भेगका मानिसहरु कामको खोजीमा टोकियो जस्ता ठूला शहरहरुमा बसाई सरिरहेकाले ग्रामिण क्षेत्रको उद्योगहरु संकुचित भईरहेको उनले बताए । उनले जापानमा कागज बनाउने काम लाग्ने विरुवाको खेती गर्ने किसानहरुको संख्यामा कमी आईरहेको बताए ।
यहि कारण नोट बनाउन नेपालबाट कागज आयात भईरहेको उनले बताए । कानपोउ सन् १९९० मा एउटा च्यारिटी कार्यक्रममार्फत पहिलोपटक नेपाल प्रवेश गरेको थियो । त्यस बेला कम्पनीका प्रतिनिधहिरुले नेपालका जंगलहरुमा ठूलो मात्रामा लोक्ताको रुखहरु देखेका थिए । उनीहरुले किसानहरुलाई यसको व्यवसायिक खेती गर्न सिकाउँदै केहि सानो परिमाणमा आयात पनि गरेको थिए ।
नेपालबाट उत्पादन भएको नेपाली कागज काठमाण्डौबाट भारतको कोलकत्ता बन्दरगाहबाट पानी जहाजबाट जापान पुग्ने गर्छ ।
जापानमा पुगेपछि कागजको परीक्षणपश्चात कागजलाई थप प्रशोधित गरिन्छ र त्यहाँको नेशनल प्रिन्टिङ ब्युरोले नोटका लागि प्रयोग गर्ने गर्छ ।
जापानमा नयाँ नोटहरु यो साताबाट बजारमा परिचालन हुँदैछ । नयाँ नोटमा थुप्रै नयाँ फिचर्सहरु थपिएको छ । बैंक अफ जापानले पहिलोपटक नयाँ नोटमा होलोग्राम प्रयोग गर्दैछ । अन्य देशहरुले भने यसअघिनै होलोग्राम प्रयोग गरिसकेका छन् ।