.gif)
(1).gif)
.png)
काठमाण्डौ। माइक्रोसफ्टद्वारा सञ्चालित कम्प्युटर प्रणालीमा आएको समस्यालाई लिएर सारा विश्व चिन्तित हुँदा चीनमा भने सबै कुरा राम्ररी चलिरहेको थियो।
शुक्रबार साइबर सेक्युरिटी फर्म क्राउडस्ट्राइकको अपडेटले माइक्रोसफ्ट प्रणाली चलाउने कम्प्युटरहरूमा निलो स्क्रिन देखा पर्यो। जुन विश्वका धेरै देशहरुमा सबै आइटी सेवा लगायत एयरलाइन्स र अन्य व्यापार सेवाहरू अवरुद्ध भए। तर चीन भने यसबाट जोगियो।
.gif)
-आखिर यसको कारण के थियो ?
-चीनले के गर्यो ?
यसको जवाफ धेरै सजिलो छ। वास्तवमा, CrowdStrike चीनमा कमै प्रयोग गरिन्छ। CrowdStrike को अपडेटको कारण, माइक्रोसफ्ट प्रणालीहरू चलाउने कम्प्युटरहरूले अचानक काम गर्न छोड्यो। चीनमा धेरै कम व्यापार वा सेवा समूहहरू छन्। जसले अमेरिकी कम्पनीबाट सफ्टवेयर किन्न चाहन्छन् । किनभने अमेरिकी कम्पनीहरूले चीनलाई आफ्नो साइबर सुरक्षाको लागि खतरा मान्छन्।
यी कम्पनीहरू चीनबाट निस्किएको कथित साइबर खतराको बारेमा धेरै मुखर छन्।बाँकी विश्वको विपरीत, चीन माइक्रोसफ्टमा निर्भर छैन। चीनको बजारमा अलिबाबा, टेन्सेन्ट र हुवावे जस्ता घरेलु प्रविधि कम्पनीहरूको प्रभुत्व रहेको छ। तर अधिकांश क्लाउड सेवाहरू यी कम्पनीहरूको कब्जामा छन्।
त्यसैले, जब चीनमा आउटेजको प्रारम्भिक समाचार आयो, त्यहाँ धेरै आतंक थिएन। यसबाट विदेशी कम्पनी वा संस्थाहरू मात्र प्रभावित भएका छन्। उदाहरणका लागि, चिनियाँ सामाजिक सञ्जाल साइटहरूमा केही प्रयोगकर्ताहरूले मात्र चिनियाँ शहरहरूमा अवस्थित शेराटन, मेरियट र ह्याट जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय होटल चेनहरूको होटलहरूमा चेक-इन गर्न नसकेको गुनासो गरेको देखिए।
पछिल्ला केही वर्षमा चीनका सरकारी संस्था, कम्पनी र पूर्वाधार सञ्चालकहरूले आफ्ना आईटी प्रणाली विदेशी कम्पनीको सट्टा स्वदेशी कम्पनीहरूलाई हस्तान्तरण गरेका छन्। केही विश्लेषकहरूले यो समानान्तर नेटवर्कलाई स्प्लिन्टरनेट भनेका छन्।
जोस केनेडी ह्वाइट, सिंगापुरमा आधारित साइबर सुरक्षा विशेषज्ञ भन्छन्, ‘यसले विदेशी टेक अपरेसनहरूको बारेमा चीनको रणनीतिको बारेमा बताउँछ।’
उनले भने्,‘माइक्रोसफ्टले चीनमा स्थानीय साझेदार, द्दज्ञख्ष्बलभत मार्फत सञ्चालन गर्दछ, जसले यसको विश्वव्यापी पूर्वाधारबाट स्वतन्त्र रूपमा सेवाहरू प्रदान गर्दछ। यो सेटअपले विश्वव्यापी आईटी अवरोधको अवस्थामा चीनको बैंकिङ र उड्डयन क्षेत्रहरू सुरक्षित छन्। चीनको दृष्टिकोणमा, विदेशी प्रणालीहरूमा निर्भरताले राष्ट्रिय सुरक्षालाई खतरामा पार्न सक्छ। त्यसैले सरकारले त्यस्ता प्रणालीहरूमा निर्भरता कम गर्न जोड दिन्छ।’
यो ठ्याक्कै उही कदम हो जुन केही पश्चिमी देशहरूले २०१९ मा चिनियाँ टेक कम्पनी हुवावेईको टेक्नोलोजीमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो। त्यस्तै, २०२३ मा बेलायती सरकारले चिनियाँ सामाजिक सञ्जाल टिकटकलाई सरकारी उपकरणहरूमा प्रयोग गर्न प्रतिबन्ध लगाएको थियो।
त्यसयता अमेरिकाले चीनलाई उन्नत सेमीकन्डक्टर चिपहरू बेच्नबाट रोक्न निरन्तर प्रयास गरिरहेको छ। यससँगै अमेरिकी कम्पनीहरूलाई चिनियाँ प्रविधिमा लगानी गर्न पनि रोक लगाइएको छ। अमेरिकी सरकारले राष्ट्रिय सुरक्षालाई ध्यानमा राखेर यी सबै प्रतिबन्धहरू लगाइएको बताएको छ।
चीनको आधिकारिक पत्रिका ‘ग्लोबल टाइम्स’ मा शनिबार प्रकाशित सम्पादकीयमा चिनियाँ प्रविधिलाई रोक्नका लागि यी कदमहरूलाई हल्का इशारामा उल्लेख गरिएको छ। सम्पादकीयमा लेखिएको छ,‘केही देशहरू लगातार सुरक्षाको कुरा गर्छन्। तिनीहरूले अवधारणालाई सरल बनाएका छन्। तर तिनीहरूले वास्तविक सुरक्षालाई बेवास्ता गर्छन्। यो विडम्बना हो।’
चीनमा कतिपयले भन्ने गरेका छन् अमेरिकाले विश्वव्यापी प्रविधि कसले प्रयोग गर्न सक्छ। तरकसरी प्रयोग गर्ने भनेर निर्णय गर्ने प्रयास गर्दछ। यसको एउटा कम्पनीले कुनै सावधानी नअपनाउँदै शुक्रबार विश्व स्तरमा ठूलो अराजकता फैलाएको थियो।
.gif)
.png)
.jpg)
.jpg)
.gif)
