मर्ज भएका चार जीवन बीमा कम्पनीको सेयरभाउ सबैभन्दा सस्तो, कुनमा लगानी गर्दा उचित ?

STOCK MARKET
शुक्रबार, फाल्गुन ११,२०८० 16:24:44

काठमाण्डौ । सञ्चालनमा रहेका १४ जीवन बीमा कम्पनीमध्ये नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से)मा १२ कम्पनी सूचीकृत छन् । १९ वटा जीवन बीमा कम्पनी रहेकोमा ९ कम्पनी एकआपसमा मर्ज भई संख्या घटेर १४ पुगेको हो ।

धितोपत्र दोस्रो बजारमा मर्ज भएका कम्पनीहरुकै सेयरभाउ सस्तो छ । यसबाहेक व्यवसायमा समेत सो कम्पनीमा मर्जरको सिनर्जी देखिएको छैन । साविक तीन कम्पनी युनियन लाइफ, प्राइम लाइफ र गुराँस लाइफ मर्ज भई बनेको हिमालयन लाइफको सेयरबजारमा सबैभन्दा सेयरभाउ सस्तो छ ।

धितोपत्र दोस्रो बजारमा निर्जीबन बीमा कम्पनीको तुलनामा जीवन बीमा कम्पनीहरुको सेयरभाउ कम छ । सेयरबजारमा जीवन बीमा कम्पनीहरुमध्ये एलआइसी नेपाल बाहेक सबै कम्पनीको सेयरभाउ हजार रुपैयाँभन्दा कम छ । त्यसमध्ये पनि मर्जरमा गएका कम्पनीहरुको सेयरमूल्य अन्यको भन्दा अझै कम छ ।

हिमालयन लाइफ, प्रभु महालक्ष्मी लाइफ, सुर्यज्योति लाइफ र सानिमा रिलायन्स लाइफको सेयर ५ सय रुपैयाँ भन्दा कम रहेको छ । सेयरबजारमा दीर्घकालिन लगानी गर्न लगानीकर्ताले कम्पनीको वित्तीय अवस्था विश्लेषण गर्नुपर्ने हुन्छ ।

चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्मको वित्तीय विवरणको आधारमा यी चार कम्पनीमध्ये कुन कम्पनीमा लगानी गर्दा कम जोखिम तथा बढी फाईदा हुन सक्छ भनेर हामीले तुलनात्मक अध्ययन गरेका छौैं ।

चुक्तापूँजीको आधारमा

सेयरबजारमा आफुले लगानी गर्न लागिएको कम्पनीको चुक्तापूँजी कति छ त्यो बुझ्न आवश्यक हुन्छ । बजारमा पूँजी धेरै भएका अधिकांश कम्पनीको सेयरभाउ कम नै रहेको छ । चुक्तापूँजीको आधारमा सूचीकृत सेयर संख्या धेरै हुने भएकाले सेयर खरिद माग कम हुन जाँदा कम्पनीको सेयरभाउ कम हुने गर्दछ । दोस्रो त्रैमाससम्म उक्त चार कम्पनीमध्ये सबैभन्दा बढी पुँजी हिमालयन लाइफ इन्स्योरेन्सको चुक्तापुँजी ८ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी छ । यसकारण पनि कम्पनीको सेयरभाउ सबैभन्दा तल छ ।

जीवन बीमा कोष र रिटेन्ड अर्निङको आधारमा

जीवन बीमा कोष र रिटेन्ड अर्निङ बीमा कम्पनीहरुले रकम सञ्चित गर्ने कोष हो । कोषमा सञ्चित रकमको आधारमा कुन बीमा कम्पनी कति बलियो छ र भविष्यमा हुन सक्ने जोखिम धारण गर्न सक्षम छ वा छैन अनुमान लगाउन सकिन्छ । जीवन बीमा कोषका आधारमा हिमालयन लाइफ इन्स्योरेन्स बलियो देखिएको छ । कम्पनीको जीवन बीमा कोषमा ५८ अर्ब ४८ करोड रुपैयाँ सञ्चित छ ।

त्यस्तै, रिटेन्ड अर्निङलाई जगेडा कोष पनि मान्न सकिन्छ । जीवन बीमा कम्पनीले आफ्ना बीमित, कर्मचारी तथा सेयरधनीलाई प्रतिफल बाँड्न यस्ता कोषमा रकम सञ्चित गरी राख्दछ । बीमा कम्पनीले कहिलेकाहीँ आर्जित मुनाफा सेयरधनीलाई वितरण नगरी जगेडामा संचित गर्ने गर्दछ । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी सुर्यज्योति लाइफले यस्तो कोषमा १ अर्ब ४० करोड रुपैयाँ संचित गरेको छ ।

खुद नाफाको आधारमा

लगानीकर्ताले लगानी गर्नुअघि कम्पनीले कति मुनाफा कमाईरहेको छ त्यो थाहा पाउन जरुरी हुन्छ । यदि कम्पनी नोक्सानमा छ वा गत वर्षको तुलनामा नाफा बढाउन सकेको छैन भने त्यस्ता कम्पनीको सेयरमा लगानी गर्दा जोखिम हुन सक्छ । चालु आवको ६ महिनासम्म सबैभन्दा बढी हिमालयन लाइफ इन्स्योरेन्सले ३४ करोड ६० लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाएको छ ।

खुद बीमा शुल्क आर्जनको आधारमा

जीवन बीमा कम्पनीहरुका लागि खुद बीमा शुल्क आर्जन व्यवसायको आधारमा मुख्य सूचक हो । बीमा शुल्क आर्जनकै आधारमा बीमा कम्पनीहरुले लगानी दायरा बढाई, आम्दानी गरी खुद नाफा आर्जन गर्दछन् । जसबाट कम्पनीले भविष्यमा सेयरधनीलाई उत्कृष्ट लाभांश समेत बाँड्न सक्ने सम्भावना रहन्छ । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी हिमालयन लाइफ इन्स्योरेन्सले ७ अर्ब ८९ करोड रुपैयाँ खुद बीमा शुल्क आर्जन गरेको छ ।

आम्दानीको आधारमा

लगानीकर्ताले लगानी गनुअघि कम्पनीले कसरी र कति आम्दानी गरिरहेको छ त्यो थाहा पाउन जरुरी हुन्छ । यदि कम्पनीले उल्लेख्य आम्दानी गर्न सकेको छैन भने लगानी डुब्न सक्ने संभावना बढी हुन्छ । जीवन बीमा कम्पनीले बैंक तथा वित्तीय संस्थामा निक्षेप राखेर ब्याज आम्दानी तथा विभिन्न सूचीकृत कम्पनीको सेयरमा लगानी गरी आम्दानी गरेको हुन्छ । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी हिमालयन लाइफले १० अर्ब ९ करोड रुपैयाँ कुल आम्दानी गरेको छ । यस्तो आम्दानी कुल ब्यवसायको आधारमा भर पर्दछ ।

ईपीएसका आधारमा

धितोपत्र दोस्रो बजारमा लगानी गर्नुअघि कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी(ईपीएस) कति छ बुझ्न जरुरी हुन्छ । कर पछिको नाफालाई कुल सेयर संख्याले भाग गर्दा आउने प्रतिफललाई नै प्रतिसेयर आम्दानी भनिन्छ । यो सूचकले कम्पनीको मुनाफा आर्जनको क्षमता देखाउने हुँदा कम्पनीको आधारभुत पक्षको विश्लेषणको प्रमुख सूचकको रुपमा लिइन्छ । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा धेरै ईपीएस सानिमा रिलायन्स लाइफको १०.५० रुपैयाँ छ ।

प्रतिसेयर नेटवर्थको आधारमा

प्रतिसेयर नेटवर्थ (बुकभ्यालु) पनि कम्पनीहरुको लागि प्रमुख सूचक मानिन्छ । प्रतिसेयर नेटवर्थबाट कम्पनीले दायित्व तिर्न सकिरहेको छ या छैन बुझ्न सकिन्छ । यो दरमा वृद्धि हुनु नै राम्रो मानिन्छ । नेटवर्थ वृद्धिदरले कम्पनीको दायित्व घटिरहेको बुझ्न सकिन्छ । दायित्व बढ्दै जाँदा कम्पनीको नाफामा संकुचन आउन सक्ने सम्भावना हुन्छ । चालु आवको ६ महिनासम्ममा सबैभन्दा बढी नेटवर्थ सुर्यज्योति लाइफको १६५.१५ रुपैयाँ छ ।

पीई रेसियोको आधारमा

मूल्य आम्दानी अनुपात (पीई रेसियो) सूचक सेयर लगानीकर्ताका लागि महत्वपूर्ण हुन्छ । यो सूचकले कम्पनीले कमाएको १ रुपैयाँलाई लगानीकर्ताले कति रुपैयाँ तिरिरहेका छन् भन्ने देखाउँछ । यो अनुपात १८ देखि २५ को हाराहारीमा भए राम्रो मानिन्छ । पीई रेसियो धेरै भएमा सिद्धान्तको आधारमा राम्रो मानिदैन । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा थोरै पीई रेसियो सानिमा रिलायन्स लाइफको ४४.४७ गुणा छ ।

अधिकतम तथा न्यूनतम सेयरभाउको आधारमा

उक्त चार कम्पनीमध्ये जुनकुनै कम्पनीको सेयरमा लगानी गर्नुअघि लगानीकर्ताले सो कम्पनीको सेयरभाउ अधिकतम तथा न्यूनतम कतिसम्म पुगेको छ त्यो थाहा पाउनु जरुरी हुन्छ । अधिकतम र न्यूनतम सेयरभाउ कति छ त्यसैको आधारमा आफुले कतिसम्म लगानी गर्ने त्यो विश्लेषण गर्नुपर्ने हुन्छ । नेप्सेको फ्लोरसिटअनुसार सबैभन्दा बढी सेयरभाउ प्रभु महालक्ष्मीको ६४७.८० रुपैयाँ पुगेको छ, भने न्यूनतम सबैभन्दा हिमालयन लाइफको ३६८ रुपैयाँसम्म पुगेको छ ।

अन्तिम कारोबार मूल्य

बिहिबारसम्म जीवन बीमा कम्पनीहरुमध्ये यी चारवटा कम्पनीको सेयरभाउ सबैभन्दा सस्तोमा पुगेको छ । सबैभन्दा कम हिमालयन लाइफको प्रतिकित्ता ३८३.२० रुपैयाँ रहेको छ ।

त्यस्तै, सानिमा रिलायन्स लाइफको ४२८ रुपैयाँ, सुर्यज्योति लाइफको ४९१.२० रुपैयाँ र प्रभु महालक्ष्मी लाइफको ५१० रुपैयाँ कायम भएको छ ।

नोटः यो रिपोर्ट लगानीका लागि सिफारिस भने होइन, लगानीकर्ताले आफ्नो स्वविवेक प्रयोग गरेर लगानी गर्नु पर्ने हुन्छ ।