अमेरिकी सेयर बजारबाट एकैदिन २.५ ट्रिलियन डलर स्वाहा, ट्रम्पको क्षमतामाथि प्रश्न, भन्छन्-'सबै राम्रै त भइरहेको छ'

काठमाण्डौ । जब राष्ट्रपतिको वास्तविकतालाई बुझ्ने क्षमता हराउँदै जान्छ, नराम्रा कुराहरू हुन सक्छन्।

शेयर बजारको झट्का र विश्वव्यापी आलोचनापछि, राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सुरु गरेको व्यापार युद्धका परिणामहरू उनी आफैंले कति बुझिरहेका छन् भन्नेमा शंका गर्न थालिएको छ।

“मलाई लाग्छ सबै कुरा राम्रो भइरहेको छ,” ट्रम्पले बिहीबार पत्रकारहरूलाई भने, आफ्नो “मुक्ति दिवस” घोषणापछि।

“यो त्यस्तै अपरेशन हो जस्तो बिरामीको ठुलो अपरेशन हुन्छ,” ट्रम्पले भने। “हामीले यस्तो कुरा पहिले कहिल्यै देखेका थिएनौं। बजार उकालो लाग्नेछ, सेयर उकालो लाग्नेछ, देश उकालो लाग्नेछ।”

विश्वभर अराजकता फैलिरहेको बेला, अमेरिकी वृद्धहरू आफ्ना सेयर बजारसँग जोडिएका पेन्सन खाताहरू हेर्न डराइरहेका छन्, तर उपराष्ट्रपति जे.डी. भ्यान्सले भने, “हामीलाई राम्रो लागिरहेको छ।” उनले न्यूजम्याक्सलाई भने, “साच्चै भन्ने हो भने, मलाई त यो भन्दा खराब पनि हुन सक्थ्यो जस्तो लाग्थ्यो किनकि यो एक ठुलो रूपान्तरण हो।”

यो भनाइ त्यही दिन आयो, जुन दिन वाल स्ट्रिटको पाँच वर्षकै सबैभन्दा खराब दिन रह्यो, जहाँ S&P इन्डेक्सबाट २.५ ट्रिलियन डलर नष्ट भयो। यो आर्थिक क्षति महामारी, प्राकृतिक विपत्ति, आतङ्कवादी हमला वा वैदेशिक संकटका कारण होइन, बरु राष्ट्रपति ट्रम्पको निर्णयका कारण भएको हो।

ट्रम्पले बुझेको रणनीतिमा अन्योल देखिन थालेको छ, जब केही हप्ता अघिसम्म राष्ट्रपति जो बाइडेनबाट शक्तिमा आएको अर्थतन्त्र उच्च गतिमा थियो र सेयर बजार उच्च विन्दुमा थियो।

बिहीबार साँझ ट्रम्पले आफ्नो शुल्क आक्रमणलाई केवल बार्गेनिङको एउटा हिस्सा बताए। “शुल्कहरूले हामीलाई वार्ता गर्न शक्तिशाली बनाउँछ,” उनले एयर फोर्स वनमा पत्रकारहरूलाई भने। त्यतिबेला उनी संकटबाट टाढा, फ्लोरिडाको रिसोर्टमा साउदी समर्थन प्राप्त LIV गल्फ टुरको खेल आयोजना गर्न जाँदै थिए।

तर केही घण्टा अघि, CNN को “द सिचुएसन रुम” कार्यक्रममा वाणिज्य सचिव हावर्ड लुटनिकले भने, “राष्ट्रपति पछि हट्नेवाला छैनन्।” र फक्स न्यूजमा ट्रम्पका व्यापार सल्लाहकार पिटर नवारोले भने, “यो कुनै वार्ता होइन।”

यी विरोधाभासी सन्देशहरूले ट्रम्प प्रशासनको क्षमतामाथि प्रश्न उठाएको छ – कि उनीहरूले आफूले सुरू गरेको शुल्क युद्धको असर बुझ्ने क्षमता राख्छन् कि राख्दैनन्?

यसबाहेक, ट्रम्पले भने अनुसार शुल्कहरू "बराबरी" र "डलर बराबर" भए पनि व्यवहारमा त्यसो नभएको देखिएको छ। शुल्क दर निर्धारण गर्ने आधारभूत सूत्रले अमेरिकी साझेदारहरूलाई झन् आक्रोशित बनाएको छ।

CNN की एरिन बर्नेटसँग वयोवृद्ध वाल स्ट्रीट व्यापारी पीटर टुचम्यानले भने, “उनीहरूले केही थाहा पाएका छैनन्।”

“उनीहरूले प्रयोग गरेको सूत्र... एप्पल, सुन्तला, केश्यू, अनि दसले भाग गरेर चारले गुणा जस्तै हो।” उनले थपे, “यसमा केही पनि अर्थ छैन र हरेक दिन अर्बौं र ट्रिलियन डलर बजारबाट मेटिँदैछ।”

टर्नेछैन मूल्यवृद्धि

वित्तीय विश्लेषकहरूले उपभोक्ता सामानको मूल्य वृद्धिको चेतावनी दिएका छन्। ट्रम्पले फेरि राष्ट्रपति जितेर खाद्यान्न र आवास सस्तो बनाउने वाचा गरेका थिए, जुन अब उल्टो हुने खतरा देखिएको छ।

शुल्क घोषणा तुरुन्तै असर देखियो जब स्टेलान्टिस कम्पनीले मेक्सिको र क्यानडामा गाडी उत्पादन बन्द गर्‍यो। ९०० अमेरिकी कामदार अस्थायी रूपमा निष्कासित भए। यदि ट्रम्पको कदमले आर्थिक मन्दी ल्यायो भने, यिनीहरू अन्तिम हुने छैनन्।

ट्रम्प अहिले आफ्नो दोस्रो कार्यकालको सुरुवातमा अधिकारको चरम प्रयोग गरिरहेका छन्, जुन पहिलो कार्यकालमा उनलाई रोकिएको थियो।

ट्रम्पले कानुनको शासनलाई चुनौती दिइरहेका छन्, एलन मस्कलाई संघीय सरकारलाई ध्वस्त पार्न छाडेका छन् – जसमा करोडौं जनाको जीवन बचाउने स्वास्थ्य कार्यक्रमहरू पनि छन्। आप्रवासीहरूलाई अदालतको आदेश र कानुनी प्रक्रियालाई बेवास्ता गर्दै सडकबाट समातेर वा एल साल्भाडोरको क्रूर जेल पठाइएको छ।

२०१७ देखि २०२१ सम्म ह्वाइट हाउसमा चलेको सर्कस फेरि फर्किएको छ।

वरिष्ठ अधिकारीहरूले यमनमाथि हवाई हमला गर्ने छलफल च्याटरूम एपमा गरिरहेको तथ्य बाहिर आएपछि रक्षा सचिव पीट हेगसेथले गोप्य सूचना पोस्ट गरेबापत कुनै जवाफदेही नभएको देखियो।

अर्को झस्काउने घटनामा, ट्रम्पले राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्का तीन सदस्य सहित धेरै कर्मचारीहरूलाई हटाए, किनभने चरम दक्षिणपन्थी कार्यकर्ता लारा लूमरले उनीहरू राष्ट्रपतिप्रति विश्वासघाती भएको आरोप लगाएकी थिइन्।

ट्रम्पले आफ्नो राष्ट्रिय सुरक्षा टोलीलाई अस्थिर बनाइरहेका छन् र अमेरिकी विदेश नीतिलाई पनि उल्टाइरहेका छन्। अमेरिका र उसका पश्चिमी साझेदारहरूको विश्वास उनीमाथि कमजोर भएको छ।

ट्रम्पका समर्थक र शुल्क समर्थन

ट्रम्पको राजनीति यात्रा सधैं विवादले भरिएको छ। जब उनले विवाद उठाउँछन्, उनी त्यसबाट नै ऊर्जा लिन्छन्। त्यसैले बिहीबारको घटनालाई पनि धेरैले “अति प्रतिक्रिया” मात्र हो कि भन्ने प्रश्न उठाएका छन्।

ट्रम्पका शीर्ष अधिकारीहरूले भनेका छन्, यी शुल्कहरूले अमेरिकी उद्योगलाई पुनर्जीवन दिन्छ र सस्तो मजदुरी भएका देशमा सरेका रोजगारहरू फिर्ता ल्याउँछ।

CNN मा लुटनिकले भने, “अब तपाईंले देख्नुहुनेछ – उद्योगहरू यहाँ निर्माण हुनेछ।” उनले भने, “हाम्रो नीति किन यस्तो हो कि जसले विश्वकै खराब मजदुरी, प्रदूषण र नियमविहीन देशमा निर्माण गर्न उत्प्रेरित गर्छ?”

कोही पनि असहमत छैनन् कि अमेरिकी औद्योगिक क्षेत्रको पतन गम्भीर विषय हो। ट्रम्प यिनै मतदाताहरूको आकांक्षा पूरा गर्न खोजिरहेका छन् – जसलाई वाल स्ट्रीटका व्यापारीहरूको घाटा वा विदेशी मित्र राष्ट्रहरूको आक्रोशको मतलब छैन।

चीनको विश्व व्यापार संगठनमा प्रवेशले उसलाई शक्तिशाली बनायो – अब के अमेरिकी व्यापार नीतिमा पुनर्विचार गर्नु हुँदैन?

ट्रम्पका समर्थकहरूले परिवर्तनकै लागि मत दिएका हुन्। उनले खुलेर भनेका थिए, दोस्रो कार्यकालमा उनी नियन्त्रणरहित हुनेछन्, यद्यपि केही सल्लाहकारहरूले भनेका थिए शुल्कहरू वार्ताको हतियार मात्र हुनेछन्।

असली परीक्षा

शेयर बजारले ट्रम्पमाथि विश्वास नगरे पनि, उनका समर्थकहरू अझै उनीमाथि विश्वास गरिरहेका छन्। तर यदि यो आर्थिक संकट मन्दीमा परिणत भयो भने, ट्रम्पको लोकप्रियता गम्भीर चुनौतीमा पर्न सक्छ।

२०२६ को मध्यावधि निर्वाचन अघि, ट्रम्पका रिपब्लिकन नेताहरूले बुझ्नेछन् – के स्वतन्त्र र मध्यम मतदाताहरू अझै पनि उनीमाथि विश्वास गर्छन्?

रिपब्लिकन रणनीतिकार क्रिस्टेन सोल्टिस एन्डरसनले CNN मा भनिन्, “यी शुल्कहरूले अमेरिकी उपभोक्ताको खर्च बढाउने निश्चित छ।” उनले थपिन्, “ट्रम्पले माग गरिरहेका छन् – थोरै दुख सहनुहोस्, दीर्घकालीन लाभको लागि।”

तर प्रशासन अझै स्पष्ट रूपमा मानेको छैन कि अमेरिकीहरूले मूल्य वृद्धिको सामना गर्नुपर्नेछ।

नवारोले CNN मा भने, “विदेशी कम्पनीहरूले मूल्य घटाउनेछन्, मुद्रा सस्तो बनाउनेछन्, जसले गर्दा हाम्रो खरिद क्षमता बढ्नेछ।”

तर यस्ता वाचा भविष्यमा ट्र्याप बन्न सक्छन्। इतिहासमा पूर्व राष्ट्रपतिहरूले जब जनताको अनुभूतिसँग मेल नखाने दाबी गरे, त्यतिबेला उनीहरूको विश्वास गुमेको थियो – जस्तै लिण्डन जोनसन, जर्ज डब्ल्यु. बुस वा जो बाइडेन।

ट्रम्प र भ्यान्स पनि अहिले त्यस्तै गलत मार्गमा लागेका देखिन्छन्।

पूर्व कोष सचिव लरेन्स समर्सले भने, “हामीले कहिल्यै यस्तो खराब बजार प्रतिक्रिया देखेका छैनौं जुन राष्ट्रपतिले गर्वका साथ घोषणा गरेका नीतिका कारण हो।”

“यो पूर्णतः अभूतपूर्व हो र अत्यन्तै खतरनाक।”

(सिएनएनबाट भावानुवाद गरिएको रिपोर्ट)