रिलायन्सकै वित्तीय विवरणमा महत्वपूर्ण सूचना गायब, लगानीकर्ता फस्नसक्ने कारण र आधार यस्ता छन्(फाइनान्सियल एनालिसिस)

काठमाण्डौ । नेपालको बढ्दो आईपीओ बजारमा बहुचर्चित र विवादित रिलायन्स स्पिनिङ मिल्स लिमिटेडलाई आर्थिक अपारदर्शिताको गम्भीर आरोप लागेको छ।  

कम्पनीको आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को चौथो त्रैमासिक अनअडिटेड रिपोर्ट ९आषाढ ३२, २०८२ वा जुलाई १६, २०२५ मा समाप्त० मा नेपाल विद्युत प्राधिकरण(NEA)लाई तिर्नुपर्ने लगभग रु. ७५ करोड रुपैयाँ बक्यौता उल्लेख छैन। यो रिपोर्ट गरिएको दायित्व, समर्पित र ट्रंक लाइनहरूको विवादित विद्युत महसुलसँग सम्बन्धित छ, जसले कम्पनीको पारदर्शितामाथि गम्भीर प्रश्न उठाएको छ।

विशेष गरी, कम्पनीले योग्य संस्थागत लगानीकर्ताहरूका लागि रु. ९१२ को कट-अफ मूल्य र सर्वसाधारणका लागि रु. ८२०.८० (१०% छुट) मा आईपीओ निश्कासन गर्दैछ । वित्तीय विवरणको विस्तृत विश्लेषणले यो लुकाइएको दायित्वले मुख्य सूचकहरुलाई कसरी विकृत बनाउँछ, लगानीकर्ताको विश्वास घटाउँछ र आईपीओको मूल्याङ्कनलाई कमजोर बनाउँछ भन्ने देखाउँछ।

लुकाइएको दायित्व: रु. ७५ करोडको पारदर्शिता अन्तर

रिलायन्स स्पिनिङ मिल्सको पछिल्लो वित्तीय रिपोर्टअनुसार कुल सम्पत्ति रु. १४,८९६,६७९,६१९.४२ छ, जसमा गैर-चालु सम्पत्ति (मुख्य रूपमा सम्पत्ति, प्लान्ट र उपकरण) रु. ९,६६५,७७४,९९९.७१ र चालु सम्पत्ति रु. ५,२३०,९०४,६१९.७१ छ। दायित्व पक्षमा, गैर-चालु दायित्वहरू रु. ३,१९४,७४२,८२०.४० र चालु दायित्वहरू रु. ४,१७२,५२१,६८६.३३ छन्, जसले कुल दायित्व रु. ७,३६७,२६४,५०६.७३ बनाउँछ। इक्विटी रु. ७,५२९,४१५,११२.६९ देखाइएको छ, जसले सन्तुलित ब्यालेन्ससिट सुझाउँछ।

तर, बाह्य रिपोर्टहरूले कम्पनीको विद्युत प्रािधकरणसँग लामो समयदेखि विवादित विद्युत बिलहरूको पुष्टि गर्दछ, जुन नोभेम्बर २०२४ सम्म रु. ७५३.६ मिलियन थियो। यसले जुलाई र अक्टोबर २०२५ मा विद्युत कटौती निम्त्यायो, र नोभेम्बरमा प्रारम्भिक रु. २७.७ मिलियन भुक्तानीपछि मात्र काटिएको विद्युत सुचारु गरियो । प्राधिकरणले  बक्यौताका लागि कम्पनीका बैंक खाताहरू फ्रिज गर्न खोजेको थियो। महत्वपूर्ण रूपमा, यो दायित्व वित्तीय विवरणका नोटहरू र ब्यालेन्स शीट आइटमहरूमा राखिएको छैन, जस्तै "अन्य चालु दायित्वहरू" (रु. १४,२७७,१५६.७७) वा "प्रोभिजनहरू" (चालुमा रु. १०४,३८२,७६८.१७, गैर-चालुमा रु. १८,०८९,९२४.९४)। प्रदान गरिएका पृष्ठहरूमा "विद्युत बक्यौता," सम्भावित दायित्वहरू  वा प्राधिकरण विशेष दायीत्वहरुको  कुनै उल्लेख छैन, जसले मुख्य विवरणहरू र प्रारम्भिक नोटहरू कभर गर्दछ।

यो लुकाइएको कुरा सामान्य भूल होइन, यो नेपाल वित्तीय रिपोर्टिङ मापदण्डहरू(NFRS)अन्तर्गत रिपोर्टिङ मापदण्डहरूको सम्भावित उल्लङ्घन हो, जसले सम्भावित सामग्री सम्भावित दायित्वहरूको खुलासा आवश्यक गर्दछ। कम्पनी २०२३ देखि नै यो बक्यौतामाथि अदालती कार्यवाहीमा संलग्न छ । तर, यसलाई नोटको रूपमा पनि उल्लेख नगर्दा, रिपोर्टले आर्थिक स्वास्थ्यको भ्रम सिर्जना गर्दछ, जसले आईपीओअघि लगानीकर्ताहरूलाई सम्भावित रूपमा गुमराह गर्दछ।

मुख्य वित्तीय अनुपातहरूमा प्रभाव: स्थिरताबाट जोखिमपूर्णतातर्फ

रु. ७५ करोड दायित्वलाई ब्यालेन्स शीटमा समावेश गर्दा कमजोरीहरू उजागर हुन्छन्। यहाँ कम्पनीकै आंकडाहरू प्रयोग गरेर पुनस् गणना गरिएको विश्लेषण छ:

यी समायोजनहरू अनुमानित होइनन्, यी रिपोर्टका डाटाबाट नै आउँछन्। नगद प्रवाह विवरणले सञ्चालनबाट शुद्ध नगद रु. १,१६२,५६२,३७९.४६ देखाउँछ, तर लगानी बहिर्गमन (रु. ६०३,७१८,००८.७२) र वित्तीय बहिर्गमन (रु. ५८०,५८०,४३९.२०) ले तरलता घटाएको छ, जसले शुद्ध कमी रु. २१,७३६,०६८.४६ बनाएको छ। रु. ७५ करोडलाई चालु दायित्वको रूपमा थप्दा सम्पत्ति बिक्री वा थप उधारो आवश्यक पर्न सक्छ, जसले वित्तीय लागतहरू (पहिले नै रु. ४३५,८५६,९१७.४०, अघिल्लो वर्षबाट घटेको तर बोझिलो) लाई थप तनाव दिन्छ।

नाफाकारी सूचकहरू पनि जाँचमा कमजोर देखिन्छन्। राजस्व रु. १०,२३८,३१२,६००.०२ मा बढेको छ (वार्षिक ११% वृद्धि), जसले नाफा रु. ४७६,३७८,८६०.८७ र आधारभूत इपीएस रु. २७.९० दिन्छ। तर यो आ.व. २०८०/८१ को तेस्रो त्रैमासिकमा ९७% नाफा घटेपछि आएको हो, पूर्व रिपोर्टहरू अनुसार। 

रु. ८२०.८० – जोखिमहरूबीच अधिक मूल्य

यो आईपीओ, बुक-बिल्डिङ मार्फत अनुमोदित, योग्य संस्थागत लगानीकर्ताहरूका लागि रु. ९१२ को कट-अफ मूल्य र सर्वसाधारणका लागि रु. ८२०.८० (१०% छुट) मा नेपालको सबैभन्दा महँगो हो। EPS रु. २७.९० मा, निहित P/E अनुपात २९.४ गुणा छ, नेपालको कपडा र उत्पादन क्षेत्रको औसत १५.२० भन्दा धेरै, जहाँ बुटवल स्पिनिङ वा जगदम्बाजस्ता समकक्षीहरू कम बहुल्यांकनमा कारोबार हुन्छन्।

यो प्रिमियमले दृढ वृद्धि मान्दछ, तर खुलासा नभएको ल्भ्ब् बक्यौताले यो कथा तोड्छ। यदि मान्यता दिइयो भने, प्रोभिजन वा ब्याज तथा जरीवानाका  कारण शुद्ध नाफा थप घट्न सक्छ, जसले P/E लाई असहनीय स्तरमा बढाउँछ। नगद प्रवाहहरूले यसलाई समर्थन गर्दैन: परिवर्तन अघिको सञ्चालन नाफा रु. १,५०२,४९०,१९८.७० छ, तर उच्च क्यापेक्स (थपमा रु. ६४५,५११,३९६.४१) र ऋण (कुल उधारो रु. ४,४९९,२८०,४५८.८४) ले स्वतन्त्र नगद प्रवाहलाई सीमित गरेको छ। आलोचकहरूले यो मूल्याङ्कनलाई खुद्रा लगानीकर्ताहरूका लागि "दिनदहाडै लुट" भन्दछन् ।

कम्पनी पक्षका दृष्टिकोणहरूले बक्यौतालाई सम्भावित र मुद्दामा रहेको भन्दै पूर्ण प्रोभिजन आवश्यक नभएको तर्क गर्दछन्। निर्यात राजस्व वृद्धि (११% टप-लाइन वृद्धिमा निहित) र सम्पत्ति पुनर्मूल्याङ्कन (जस्तै, जमिन रु. २,८७२,३२४,७५६ मा) ले आशावादलाई न्यायोचित बनाउन सक्छ। तर महत्वपूर्ण दायीत्वन नखुलाई जानकारीमा असमानता सिर्जना गर्दछ, जसले खुद्रा र संस्थागत लगानीकर्ताहरूलाई ड्यू डिलिजेन्सका लागि अडिटेड (वा अनअडिटेड) रिपोर्टहरूमा निर्भर हुनेहरूलाई हानी पुर्‍याउँछ।

विश्वासको कमी र नियामकीय जाँच

यो मामला नेपालका आईपीओ चुनौतीहरूको उदाहरण होस् अपारदर्शी खुलासाहरूबीच आक्रामक मूल्याङ्कन। नेपाल धितोपत्र बोर्ड(SEBON)ले जाँच गर्नुपर्छ, किनकि खुलासा नभएका दायित्वहरूले पुन:विवरण वा ढिलाइ निम्त्याउनसक्छ। लगानीकर्ताहरूका लागि सन्देश स्पष्ट छ, सावधानी अपनाउनुहोस्।  

रिलायन्सले NEA बक्यौताको स्थिति, भुक्तानी समयतालिका, सम्भावना र न्यूनीकरण योजनाहरू तत्काल खुलासा गर्नुपर्छ। यसो नगर्दा कानुनी परिणामहरू मात्र होइन, औद्योगिक विद्युत विवादहरूबाट सतर्क बजारमा लगानीकर्ताको भावनामाथि चिसो पानी खन्याइदिनसक्छ ।  

यो प्रकरणमा नियामकले पनि जुन हतारोका साथ आईपीओको रोकिएको प्रक्रिया सुरु गर्ने तत्परता देखाएको छ, त्यसमाथि समेत छानबिनको आवश्यकता देखिन्छ । अदालतको आदेशको अपव्याख्या गरी रिलायन्सको आईपीओको प्रक्रियालाई २ वर्षअघिको विवरणका आधारमा तोकिएको मूल्यमै सुचारु गर्न भनी दिइएको सेबोनको निर्देशन कानूनविपरीत, लगानीकर्ताको हितविरोधी र शंकास्पद छ । यो विषयमा सुपर रेगुलेटरी अर्थ मन्त्रालयले समेत चासो दिनुपर्ने देखिन्छ ।