हालसम्म २ लघुवित्तको मात्रै लाभांश घोषणा, राष्ट्र बैंकको निर्देशन र लाभांश क्षमताबमोजिम कुनले कति देलान् ?

काठमाण्डौ । सेयरबजारका लागि लाभांश सिजन सुरु भएको छ । धमाधम विभिन्न कम्पनीले लाभांश प्रस्ताव गर्न थालेका छन् । विशेषगरी असोज, कात्तिक र मंसिर यो तीन महिना लाभांश घोषणको सिजन मानिन्छ ।  

हालसम्म २६ सूचीकृत कम्पनीले लाभांश घोषणा गरिसकेका छन् । जसमा दुईवटा लघुवित्त संस्थाले गत आवको मुनाफाबाट लाभांश प्रस्ताव गरेका छन् । गुराँस लघुवित्त र आरएसडीसी लघुवित्त संस्थाले नेपाल राष्ट्र बैंकको निर्देशनबमोजिम वितरणयोग्य मुनाफाकै आधारमा लाभांश दिएका छन् ।  

नेप्सेमा कुल ५० वटा लघुवित्त संस्था सूचीकृत रहेकोमा ग्रामिण विकास लघुवित्त र समाज लघुवित्त संस्था एकआपसमा मर्ज हुन लागेकाले नेप्सेले यी दुबै संस्थाको सेयर कारोबार रोक्का गरिदिएको छ । हाल ४८ लघुवित्त संस्थामध्ये दुईले लाभांश घोषणा गरिसकेका छन् भने अझै ४६ संस्थाले सो सम्बन्धी निर्णय गर्न बाँकी नै छ ।  

नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार लघुवित्त संस्थाहरुले लाभांश घोषणा गर्दा लाभांश वितरणपछिको पुँजीकोष अनुपात तथा पछिल्लो असार मसान्तको निष्क्रिय कर्जा अनुपात ९एनपीएल०लाई आधार मानेर राष्ट्र बैंकले तोकेको सीमाभित्र रही लाभांश वितरण गर्नुपर्नेछ ।

गत आवको असार मसान्तसम्ममा १५ प्रतिशतभन्दा बढी एनपीएल रहेका संस्थाहरुले भने कुनै खालको लाभांश बाँड्न नपाउने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । गत आवको अन्त्यसम्मको वित्तीय विवरणअनुसार नेष्डो समृद्ध लघुवित्त र एनआइसी एशिया लघुवित्तको एनपीएल १५ प्रतिशतभन्दा बढी छ, सो बमोजिम यी संस्थाहरुले यो वर्षको लागि कुनै खालको लाभांश बाँड्न पाउने छैनन् ।  

राष्ट्र बैंकका अनुसार ५ प्रतिशतभन्दा थोरै एनपीएल भएका संस्थाहरुको १२ प्रतिशतभन्दा बढी पुँजीकोष अनुपात भएमा मात्रै २५ प्रतिशत लाभांश वितरण गर्न पाउनेछन् ।  

साथै, ५ प्रतिशत एनपीएल भएका लघुवित्तहरुको १० देखि १२ प्रतिशतसम्म पुँजीकोष भएमा २० प्रतिशत र ८ देखि १० प्रतिशत पुँजीकोष भएमा १५ प्रतिशत लाभांश वितरण गर्न पाउने व्यवस्था छ ।  

यता ५ देखि १० प्रतिशत एनपीएल भएका संस्थाहरुको हकमा १२ प्रतिशत पुँजीकोष भएमा २० प्रतिशत लाभांश, १० देखि १२ प्रतिशतसम्म पुँजीकोष भएमा १५ प्रतिशत र ८–१० प्रतिशतसम्म पुँजीकोष भएमा १० प्रतिशत लाभांश वितरण गर्न पाउने व्यवस्था केन्द्रीय बैंकले गरेको छ ।  

त्यस्तै, १० देखि १५ प्रतिशतसम्म एनपीएल रहेका संस्थाहरुको हकमा भने १२ प्रतिशत पुँजीकोष भएमा १५ प्रतिशत, १० देखि १२ प्रतिशत पुँजीकोष भएमा १० प्रतिशत र ८ देखि १० प्रतिशतसम्म पुुँजीकोष भएमा ५ प्रतिशत मात्रै लाभांश वितरण गर्न पाइनेछ ।  

राष्ट्र बैंकका अनुसार खराब कर्जा अनुपात र पुँजीकोष अनुपातको आधारमा २५ प्रतिशत लाभांश बाँड्न पाउने संस्थाहरु ८ मात्रै छन् । तर यी संस्थाहरुले वित्तीय विवरणमा छुट्याएको वितरणयोग्य मुनाफाको आधारमा भने तीन संस्था मात्रै २५ प्रतिशत लाभांश बाँड्न योग्य देखिएका छन् ।  

जसमा छिमेक लघुवित्त, साना किसान विकास लघुवित्त र जीवन विकास लघुवित्त रहेका छन् ।  

साथै २० प्रतिशतसम्म लाभाश बाँड्न पाउने संस्थाहरुको संख्या भने ११ रहेको छ । तर ती संस्थाहरुको लाभांश क्षमताको आधारमा भने ५ कम्पनी मात्रै सो प्रतिशत लाभांश बाँड्न योग्य देखिएका छन् । जसमा ग्लोबल आइएमई लघुवित्त, नेशनल लघुवित्त, महुली लघुत्तित्त, डिप्रोक्स लघुवित्त र निर्धन उत्थान लघुवित्त रहेका छन् ।  

साथै राष्ट्र बैंकका अनुसार १५ प्रतिशतसम्म लाभांश बाँड्न सक्ने संस्थाहरुमा भने १९ वटा संस्था छन् । तर यी संस्थाहरुको लाभांश क्षमताको आधारमा भने ९ संस्थाले मात्रै सो प्रतिशत लाभांश दिन सक्नेछन् ।  

जसमा महिला, स्वाभिमान, आशा, गणपति, सिवाइसी नेपाल, उन्नती सहकार्य, इन्फिनिटी, स्वरोजगार र स्वाभिमान लघुवित्त रहेका छन् ।  

यसका साथै १० प्रतिशत लाभांश बाँड्न पाउने संस्थाहरुमा भने ७ वटा संस्था रहेकोमा ४ ले मात्रै सो प्रतिशत लाभांश दिन सक्नेछन् । जसमा हिमालयन, सम्पदा, मानुषी र श्रृजनशील लघुवित्त रहेका छन् ।  

यसबाहेक नेरुडे लघुवित्त, युनिक नेपाल लघुवित्त र नाडेप लघुवित्तले भने एनपीएल र पुँजीकोष अनुपातको आधारमा जम्मा ५ प्रतिशत मात्रै लाभांश बाँड्न पाउनेछन् ।  

साथै, राष्ट्र बैंकका अनुसार संस्थाहरुले खराब कर्जा अनुपात र पुँजीकोष अनुपातको आधारमा लाभांश क्षमता बढी भएपनि सोही सीमाभित्र रहेर मात्रै लाभांश बाँड्न सक्नेछन् ।