धमाधम लाभांश घोषणा गर्दै बीमा कम्पनी, जीवनको तुलनामा निर्जीवनको किन ढिलाई ?

काठमाण्डौ । हालसम्म १६ बीमा कम्पनीले लाभांश घोषणा गरिसकेका छन् । जसमा १० जीवन बीमा कम्पनी र ६ निर्जीवन बीमा कम्पनी रहेका छन् ।

लाभांश घोषणा गर्ने जीवन बीमकहरुमा नेपाल लाइफ, नेशनल लाइफ, आइएमई लाइफ, प्रभु महालक्ष्मी लाइफ, सन नेपाल लाइफ, सिटिजन लाइफ, सानिमा रिलायन्स लाइफ, रिलायबल नेपाल लाइफ, एलआइसी नपाल र सूर्यज्योति लाइफ इन्स्योरेन्स छन् ।

त्यस्तै, निर्जीवन बीमकहरुमा शिखर इन्स्योरेन्स, आइजीआई प्रुडेन्सियल, नेपाल इन्स्योरेन्स, सगरमाथा लुम्बिनी, सिद्धार्थ प्रिमियर र एनएलजी इन्स्योरेन्स छन् ।

यस वर्ष बीमा कम्पनीहरुले अप्रत्याशित रुपमा लाभांश चाँडै घोषणा गरेका छन् । नेप्सेमा सूचीकृत अन्य कम्पनीहरुको तुलनामा बीमा कम्पनीहरुले केही ढिला लाभांश घोषणा गर्दथे । अझै निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुको तुलनामा जीवन बीमा कम्पनीहरुको लाभांश घोषणा त झनै ढिला हुने गर्दथ्यो कारण थियो एक्चुरियल भ्यालुएसन ।

तर यस वर्ष निर्जीवन भन्दा जीवन बीमा कम्पनीहरुले चाँडै लाभांश घोषणा गरेका छन् । संख्याको आधारमा पनि जीवन बीमा कम्पनीहरु अगाडी छन् । नेपाल बीमा प्राधिकरणका निलम्बित अध्यक्ष शरद ओझाले थालनी गरेको समानान्तर मूल्यांकन प्रणालीले बीमा कम्पनीहरुलाई समयमै लाभांश प्रस्ताव गर्न र साधारण सभा आह्वान गर्न सजिलो भएको छ ।

ओझा अध्यक्ष रहँदा बीमा कम्पनीहरुको एक्चुरियल भ्यालुएसन र वित्तीय विवरण दुबैको मूल्यांकन एकसाथ गर्ने गरी प्राधिकरणमा भिन्न संरचनाहरु बनाइएको थियो । जसकारण अहिले जीवन बीमा कम्पनीहरुको एक्चुरियल भ्यालुएस छिटो हुनुका साथै वित्तीय विवरण मूल्यांकनको काम पनि चाँडै सम्पन्न भई समयमै लाभांश घोषणा गर्न पाइरहेका छन् ।

बीमा ऐन, २०७९ को दफा ८७ बमोजिम बीमा कम्पनीहरुले आर्थिक वर्ष सकिएको तीन महिनाभित्र प्रचलित कानून बमोजिम लेखापरीक्षण गराउनुपर्ने व्यवस्था छ । साथै सोही व्यवस्थाबमोजिम बीमकले उक्त अवधिभित्र लेखापरीक्षण गराउन नसक्ने मनासिब खुलाई लेखापरीक्षण गराउने अवधि थपको लागि अनुरोध गरेमा प्राधिकरणले दुई महिनासम्मको अवधि थप गरिदिन सक्नेछ भन्ने व्यवस्था छ ।

प्राधिकरणले बीमा कम्पनीहरुको एक्चुरियल भ्यालुएसनको काम चाँडै सकाउने विभिन्न प्रयत्नले बीमा कम्पनीहरुको लाभांश घोषणा यस वर्ष चाँडै हुन पुगेको प्राधिकरणले जनाएको छ । साथै, प्राधिकरणका अनुसार बीमा कम्पनीहरुले एक्चुअरी भ्यालुएसनको लागि अनिवार्य एनालिस्ट राख्नुपर्ने व्यवस्था र भारतीय भ्याल्युएटरहरुमा निर्भर हुनुपर्ने समस्या हटेका कारण बीमा कम्पनीहरुको अब लाभांश घोषणामा हुने ढिलाईपनको समस्या हटेको छ ।

निर्जीवन कम्पनीको लाभांश घोषणामा किन ढिलाई ?

गत वर्षहरुमा जीवन बीमा भन्दा निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुको लाभांश चाँडै घोषणा हुने गर्दथ्यो । तर यस वर्ष ठ्याक्कै उल्टो भएको छ । हालसम्म १० जीवन बीमकले लाभांश घोषणा गरिसक्दा निर्जीवनतर्फ जम्मा ६ वटाले मात्रै लाभांश घोषणा गरेका छन् ।

निर्जीवनको लाभांश ढिलाई हुनुमा नेपाल बीमा प्राधिकरणको कडाई प्रमुख कारण हो । जोखिममा आधारित पूँजी सम्बन्धी निर्देशिका लागू भएपछि निर्जीवन बीमा कम्पनीलाई पनि एक्चुरियल भ्यालुएसन स्वीकृत गराउनुपर्ने नियम छ । यसअघि निर्जीवन बीमकहरुले एक्चुरियल भ्यालुएसन गराउनै पर्दैनथ्यो ।

निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुले पनि एक्चुरियल भ्यालुएसनको लागि एक्चुरियल एनालिस्ट नियुक्त गर्नुपर्ने व्यवस्थाले यो वर्ष निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुको लाभांश घोषणामा ढिलाई हुन पुगेको हो ।