सेयर बजारमा कम मूल्य भएका ४ निर्जीवन बीमा कम्पनी, कुनमा लगानी गर्दा उचित ?

STOCK MARKET
मंगलवार, फाल्गुन ८,२०८० 17:49:11

काठमाण्डौ । सञ्चालनमा रहेका १४ निर्जीवन बीमा कम्पनीमध्ये नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से)मा १२ कम्पनी सूचीकृत छन् । धितोपत्र दोस्रो बजारमा जीवन बीमा कम्पनीको तुलनामा निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुको सेयरभाउ बढी छ ।

निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुको चुक्तापूँजी र नेप्सेमा सूचीकृत सेयर संख्या कम हुने भएकाले जीवन बीमाको तुलनामा सेयरभाउ बढी हुने बजार जानकारहरु बताउँछन् ।

सेयरबजारमा अधिकांश निर्जीवन बीमा कम्पनीको सेयरभाउ ७–८ सय रुपैयाँको हाराहारीमा छ । तर मर्ज भएका चार निर्जीवन बीमा कम्पनीको सेयरभाउ भने ५ सय आसपासमा छ ।

युनाइटेड अजोड, सानिमा जिआईसी, हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्स र आईजीआई प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सको सेयरभाउ अन्य निर्जीवन बीमा कम्पनीको तुलनामा कम छ । दोस्रो बजारमा सेयरभाउ कम रहेका तर वित्तीय अवस्था राम्रा भएका कम्पनीहरु ‘अण्डरभ्यालु कम्पनी’मा गनिन्छन् ।

सेयरबजारमा दीर्घकालिन लगानी गर्न लगानीकर्ताले कम्पनीको वित्तीय अवस्था विश्लेषण गर्नुपर्ने हुन्छ । चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्मको वित्तीय विवरणको आधारमा यी चार कम्पनीमध्ये कुन कम्पनीमा लगानी गर्दा कम जोखिम तथा बढी फाईदा हुन सक्छ भनेर हामीले तुलनात्मक अध्ययन गरेका छौैं ।

चुक्तापुँजीको आधारमा

सेयरबजारमा आफुले लगानी गर्न लागिएको कम्पनीको चुक्तापूँजी कति छ त्यो बुझ्न आवश्यक हुन्छ । बजारमा पूँजी धेरै भएका अधिकांश कम्पनीको सेयरभाउ कम नै छ । चुक्तापूँजीको आधारमा सूचीकृत सेयर संख्या धेरै हुने भएकाले सेयर खरिद माग कम हुन जाँदा कम्पनीको सेयरभाउ कम हुने गर्दछ । दोस्रो त्रैमाससम्म उक्त चार निर्जीवन बीमा कम्पनीमध्ये सबैभन्दा बढी पुँजी आईजीआई प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सको ३ अर्ब २ करोड रुपैयाँ छ भने सबैभन्दा कम युनाईटेड अजोडको १ अर्ब ९० करोड रुपैयाँ छ ।

बीमा कोष र रिटेन्ड अर्निङको आधारमा

बीमा कोष र रिटेन्ड अर्निङ बीमा कम्पनीहरुले रकम सञ्चित गर्ने कोष हो । कोषमा सञ्चित रकमको आधारमा कुन बीमा कम्पनी कति बलियो छ र भविष्यमा पर्न सक्ने जोखिम धारण गर्न सक्षम छ वा छैन अनुमान लगाउन सकिन्छ । बीमा कोषका आधारमा आईजीआई प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्स बलियो देखिएको छ । कम्पनीको बीमा कोषमा ५ अर्ब १८ करोड रुपैयाँ सञ्चित छ ।

त्यस्तै, रिटेन्ड अर्निङलाई जगेडा कोषको रुपमा पनि चिन्न सकिन्छ । बीमा कम्पनीले आफ्ना बीमित, कर्मचारी तथा सेयरधनीलाई प्रतिफल बाँड्न यस्ता कोषमा रकम सञ्चित गरी राख्दछ । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्सको रिर्टन्ड अर्निङमा ३१ करोड २२ लाख रुपैयाँ छ ।

खुद नाफाको आधारमा

लगानीकर्ताले लगानी गर्नुअघि कम्पनीले कति मुनाफा कमाईरहेको छ त्यो थाहा पाउन जरुरी हुन्छ । यदि कम्पनी नोक्सानमा छ वा गत वर्षको तुलनामा नाफा बढाउन सकेको छैन भने त्यस्ता कम्पनीको सेयरमा लगानी गर्दा जोखिम हुन सक्छ । नाफाकै आधारमा निर्जीवन बीमा कम्पनीले लाभांश दिन सक्छ वा सक्दैन त्यो अनुमान लगाउन सकिन्छ । चालु आवको ६ महिनासम्म सबैभन्दा बढी हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्सले १८ करोड ४३ लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाएको छ ।

कुल बीमा शुल्क आर्जनको आधारमा

बीमा कम्पनीहरुका लागि कुल बीमा शुल्क आर्जन व्यवसायको मुख्य सूचक हो । बीमा शुल्क आर्जनकै आधारमा बीमा कम्पनीहरुले लगानी दायरा बढाई, आम्दानी गरी खुद नाफा आर्जन गर्दछन् । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी आईजीआई प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सले १ अर्ब २७ करोड रुपैयाँ कुल बीमा शुल्क आर्जन गरेको छ ।

दाबी भुक्तानीको आधारमा

खुद दाबी भुक्तानी पनि बीमा कम्पनीहरुको प्रमुख सूचक हो । दाबी भुक्तानीको आधारमा बीमा कम्पनी बीमितमैत्री छ वा छैन त्यो थाहा पाउन सकिन्छ । यदि कम्पनीले दाबी भुक्तानी छिटो र सहज तरिकाले गरेको छ भने बीमितहरुमा कम्पनीप्रति विश्वास बढ्दै जान्छ र यसले कम्पनीको व्यवसाय थप बढ्न समेत सहयोग पुग्छ । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी आईजीआई प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सले ३० करोड १७ लाख रुपैयाँ दाबी भुक्तानी दिएको छ ।

आम्दानीको आधारमा

लगानीकर्ताले लगानी गनुअघि कम्पनीले कसरी र कति आम्दानी गरिरहेको छ त्यो थाहा पाउन जरुरी हुन्छ । यदि कम्पनीले उल्लेख्य आम्दानी गर्न सकेको छैन भने लगानी डुब्न सक्ने संभावना बढी हुन्छ । बीमा कम्पनीले बैंक तथा वित्तीय संस्थामा निक्षेप राखेर ब्याज आम्दानी तथा विभिन्न सूचीकृत कम्पनीको सेयरमा लगानी गरी आम्दानी गरेको हुन्छ । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी आम्दानी गर्ने हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्स रहेको छ । कम्पनीले १९ करोड ५३ लाख रुपैयाँ आम्दानी गरेको छ ।

ईपीएसका आधारमा

धितोपत्र दोस्रो बजारमा लगानी गर्नुअघि कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी(ईपीएस) कति छ बुझ्न जरुरी हुन्छ । कर पछिको नाफालाई कुल सेयर संख्याले भाग गर्दा आउने प्रतिफललाई नै प्रतिसेयर आम्दानी भनिन्छ । यो सूचकले कम्पनीको मुनाफा आर्जनको क्षमता देखाउने हुँदा कम्पनीको आधारभुत पक्षको विश्लेषणको प्रमुख सूचकको रुपमा लिइन्छ । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा धेरै ईपीएस हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्सको १६।०२ रुपैयाँ छ ।

प्रतिसेयर नेटवर्थको आधारमा

प्रतिसेयर नेटवर्थ (बुकभ्यालु) पनि कम्पनीहरुको लागि प्रमुख सूचक मानिन्छ । प्रतिसेयर नेटवर्थबाट कम्पनीले दायित्व तिर्न सकिरहेको छ या छैन बुझ्न सकिन्छ । यो दरमा बृद्धि हुनु नै राम्रो मानिन्छ । नेटवर्थ बृद्धिदरले कम्पनीको दायित्व घटिरहेको बुझ्न सकिन्छ । दायित्व बढ्दै जाँदा कम्पनीको नाफामा संकुचन आउन सक्ने सम्भावना हुन्छ । चालु आवको ६ महिनासम्ममा सबैभन्दा बढी नेटवर्थ हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्सको १९४.५ रुपैयाँ छ ।

पीई रेसियोको आधारमा

मूल्य आम्दानी अनुपात (पीई रेसियो) सूचक सेयर लगानीकर्ताका लागि महत्वपूर्ण हुन्छ । यो सूचकले कम्पनीले कमाएको १ रुपैयाँलाई लगानीकर्ताले कति रुपैयाँ तिरिरहेका छन् भन्ने देखाउँछ । यो अनुपात १८ देखि २५ को हाराहारीमा भए राम्रो मानिन्छ । पीई रेसियो धेरै भएमा सिद्धान्तको आधारमा राम्रो मानिदैन । दोस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा थोरै पीई रेसियो हिमालयन एरभेष्ट इन्स्योरेन्सको ४०.१० गुणा छ ।

अधिकतम सेयरभाउको आधारमा

उक्त चार कम्पनीमध्ये जुनकुनै कम्पनीको सेयरमा लगानी गर्नुअघि लगानीकर्ताले सो कम्पनीको सेयरभाउ अधिकतम कतिसम्म पुगेको छ त्यो थाहा पाउनुपर्दछ । अधिकतम भाउ र अन्तिम सेयरभाउ कति छ त्यसैको आधारमा आफुले कतिसम्म लगानी गर्ने त्यो विश्लेषण गर्नुपर्ने हुन्छ । नेप्सेको फ्लोरसिटअनुसार सबैभन्दा बढी सेयरभाउ हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्सकै ६७९ रुपैयाँसम्म पुगेको छ ।

नोटः यो अध्ययन सेयर खरिद गर्न सिफारिस गरिएको हैन । लगानीकर्ताले आफैंले विश्लेषण गरी सेयर खरिद गर्दा उचित हुनेछ ।