.gif)
_(1).gif)
.png)
काठमाण्डौ। गरिब भएर जन्मनुमा उसको कुनै दोष होइन तर गरिब नै रहेर मर्नुमा भने उसको आफ्नै दोष हुन्छ। कहिलेकाँही लाग्छ, पैसा केही होइन। अनि कहिलेकाही लाग्छ पैसा सर्वस्व हो। पैसा केही होइन र सर्वस्व हो भन्ने मतभेदकैबिच मानिस पैसाकै पछाडी दौडिरहेका छन्। पैसा कसरी कमाउने ? धनी कसरी बन्ने ? धनी सबैलाई बन्न मन लाग्छ। तर, चाहना राखेर मात्र धनी हुन सकिन्न।
धेरै मानिस धनी हुने रहरसँगै बुढ्यौलीमा पुग्छन् र मृत्युवरण गर्छन्। किन त ? किनकि, मन लागेर मात्र धनी हुन सकिन्न अर्थात् धनी बन्न त्यति सजिलो छैन। मान्छे न कमाएर मात्र धनी हुन्छ न त बचत गरेर मात्रै। प्रत्येक समय उपयुक्त निर्णय गर्दै पैसाको सदुपयोग गर्न सक्ने मान्छे मात्रै धनी हुन्छ। यस्तो गर्नसक्ने क्षमता एकदमै कमसँग मात्र हुन्छ।
आखिर धनी कसरी बन्न सकिन्छ ?
धनी बन्ने प्रमुख कारण नै बचत हो। त्यसैले बचत गर्नु आवश्यक छ। बचत तीन प्रकारले गर्न सकिन्छ।
पहिलो :आम्दानीको केही भाग छुट्टयाएर
दोस्रो :खर्च कटौती गरेर
तेस्रो : दैनिक, साप्ताहिक, मासिक र वार्षिक रुपमा केही बचाएर।
(1).gif)
अर्थशास्त्री स्टुअर्ट रदरफोडले भनेका छन्- बचत धनी मानिसले मात्र गर्ने कुरा होइन, बरु यो गरिबहरुको साथी हो भने गरिब मानिस पनि धनी बन्न सक्छ। दुई‑चार सय रूपैयाँ बचत गरेर के नै हुन्छ र भन्ने मानिस जुन अवस्थामा छ, त्यहाँभन्दा माथि उठ्न निकै कठिन हुन्छ।
आजको स-सानो बचतले भोलि तपाईंलाई ठूल्ठूला आर्थिक भारबाट जोगाउन सक्छ। त्यसैले आफ्नो कमाईबाट बचत गर्नहोस्। तपाईं जति कमाउनुहुन्छ, पहिला त्यसको हिसाब गर्नुस् र आफ्नो आम्दानीबाट कति रुपैयाँ बचत गर्न सकिन्छ, त्यो यकिन गर्नुहोस्। सानै उमेरदेखि थोरै बचत गर्न थालियो भने ठूलो हुँदासम्म धेरै रकम जम्मा भइसकेको हुन्छ। भविष्यमा आइपर्ने पैसाको खाँचोलाई सजिलै पार लगाउन सकिन्छ।
बाहिर खाजा खाने बानी छ भने हटाउनुहोस्। यसरी पनि बचत हुन्छ र स्वास्थ्यको लागि राम्रो हुन्छ। हाम्रो स्वास्थ्यमा पनि ठूलो धनराशि खर्च भइरहेको हुन्छ । हरेक सामान किन्दा किफायती बन्न प्रयास गर्नुपर्छ। हामी २० रुपैयाँको कलम किन्दै आएका छौं भने १० रुपैयाँको किन्ने गरौँ। यसबाट १० रुपैयाँ बचत हुन्छ।
बचत एक दिन एक महिना वा एक वर्ष मात्रै गरेर हुँदैन। सधैंका लागि र नियमित बचत गर्ने बानीको विकास गर्नुपर्छ । एक वर्षसम्म दैनिक १० रुपैयाँ मात्रै जम्मा गर्न हो भने एक वर्षमा करिब ३ हजार ६५० रुपैयाँ हुन्छ । तपाईं चुरोट पिउनुहुन्छ भने दिनको एउटा सिगरेट कम गर्नुस् र त्यो पैसा बचत गर्नुहोस्।
सानैदेखि पैसाको महत्व बुझी बचत गर्न बानी बसाउन बैंक, वित्तीय संस्था वा सहकारी संस्थाहरुमा खाता खोल्नुहोस्। यी संस्थाले ब्याज दिन्छन् र तपाईंको पैसाको सुरक्षा पनि राम्रो हुन्छ। बैंकहरुले राम्रो सुविधा पनि दिएका हुन्छन्। बैंकको ब्याजले मात्रै पनि पुग्दैन । त्यसैले यसरी बचत गरेको पैसाले बिमा गर्नुहोस्। बिमा गर्नुभयो भने तपाईंले आफ्नो लाखौं जोखिम न्यूनीकरण गर्न सक्नुहुन्छ। बिमा गर्दा तिरिएको रकम पनि अर्थात् प्रमियम पनि बचत नै हो।
खर्च गर्नुअघि आवश्यक छ कि छैन भनेर १० पटक सोच्नुहोस्। आवश्यकता होइन भने खर्च गर्नुतिर नलाग्नुहोस्। खर्च गर्नुअघि पूर्वयोजना बनाएर बजेट तयार गरेर गर्नुपर्छ। वितीय साक्षरता भन्नु पैसाले कसरी, कति र के कम गर्छ भनेर बुझ्न सक्ने हुनु हो। वित्तीय साक्षरताको अभावमा व्यक्तिले परिवारको व्यवस्थापन तथा व्यवसाय सञ्चालन गर्ने क्रममा कमजोर निर्णय गर्नसक्छ।
धनी बन्न सात चरण छन्। धनीहरू संयोगले धनी भएका होइनन्। उनीहरू प्रायः पैसा बनाउन र सम्पत्ति निर्माण गर्न बुझेर योजना बनाउँछन्। यदि तपाईं आफ्नो वित्त नियन्त्रण लिन तयार हुनुहुन्छ भने योजना छनौट र प्रतिबद्धताले तपाईंको सम्पत्ति बढाउन मद्दत गर्छ। धनी बन्न यी सात ‘स्मार्ट’ रणनीति अपनाउनुभयो भने तपाईंलाई सफलता हात लाग्ने छ।
यदि तपाई पनि छोटो समयमै धनी बन्न् चाहानुहुन्छ यी कुरामा ध्यान दिनुहोस्।
१.लक्ष्य पहिचान गर्ने
तपाईं धनी बन्न सुरु गर्नुअघि एक वित्तीय योजना बनाउनुहोस्। यहाँ केही प्रश्न छन् जुन तपाईंले आफ्नो योजनासँगै राख्दा आफैंलाई सोध्न सक्नुहुन्छ। धनी हुनुको अर्थ के होरु के त्यहाँ कुनै विशेष ‘नेटवर्थ’ छ र जसलाई म ‘हिट’ गर्न चाहन्छु ? मेरो मासिक बजेट लक्ष्य के हो ? म लगानी गर्न वा ऋण तिर्न पैसा छुट्ट्याउन खोज्दै छु ?
एकचोटि तपाईंले आफ्नो योजना स्थापित गरेपछि यसलाई सानो वा छोटो अवधि लक्ष्यमा जोड्नुहोस् जुन प्राप्त गर्न सजिलो छ। यो मार्गचित्र (रोडम्याप) सिर्जना गरेर तपाईंलाई तपाईंको गन्तव्य के हो र त्यहाँ कसरी पुग्ने भन्ने स्पष्ट ज्ञान हुनुपर्छ।
२.महँगो ऋण नलिने
उच्च ब्याजदर भएको ऋण फिर्ता चुक्ता गर्न चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ। तपाईंले उधारो लिनुभएको मूलरकम मात्रै होइन, भारी ब्याज शुल्क पनि तिर्नुपर्ने हुन्छ।
तपाईंको ऋण नियन्त्रण गर्न सबै ऋणलाई उच्चतम ब्याजदरदेखि न्यूनसम्म सूचीबद्ध गरेर सुरु गर्नुहोस्। तपाईंले महँगो ब्याजदरमा ऋण लिनुभएको छ भने ऋण रकमतिर अतिरिक्त भुक्तानी गर्ने विचार गर्नुहोस्।
अतिरिक्त भुक्तानी मूलऋण रकमका लागि हो। यदि तपाईंले यो रणनीति उपयोग गर्दा एक निश्चित प्रक्रिया पालन गर्नुपर्छ। तपाईंले ब्याज शुल्कमा कम पैसा खर्च गर्दै हुनुहुन्छ र उच्च दर ऋण लक्ष गरेर आफ्नो खल्तीमा धेरै पैसा राख्दै हुनुहुन्छ।
३.पैसा बचत गर्ने
ऋण तिर्न र आफ्ना वित्तीय लक्ष्य ‘हिट’ गर्न पैसा कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने कुरा सिक्न महत्वपूर्ण हुन्छ। आधारभूत बजेट योजना कार्यान्वयन गर्न यी चरण पालना गर्नुहोस्। त्यसपछि लागत पहिचान गर्नुहोस्। आफ्नो आय ‘स्ट्रिम’ खर्च लेख्नुहोस् र गणना गर्नुहोस् कि तपाईंले आफ्नो सूचीमा प्रत्येक वस्तुका लागि औसतमा कति कमाउनुहुन्छ वा खर्च गर्नुहुन्छ।
प्रमुख खर्च वर्गको ‘ट्र्याक’ राख्नुहोस्। उपयोगिता र किराना सामानजस्ता कोटीमा तपाईंले प्रत्येक महिना कति खर्च गर्नुहुन्छ भनेर जाँच गर्नुहोस्। बाहिर खाने वा नयाँ किताब किन्नेजस्ता विवेकी खर्चका लागि पनि खाता बनाउन नबिर्सिनुहोस्।
सुधार गर्ने क्षेत्र खोज्नुहोस्। एकचोटि तपाईंले आफ्नो मासिक नगद प्रवाहका दृश्य प्राप्त गरेपछि अतिरिक्त पैसा बचत गर्न कटौती गर्न सक्ने ठाउँ पत्ता लगाउनुहोस्।
सायद, तपाईंले रेस्टुरेन्टमा खाना खानुभन्दा घरमा खाना पकाउन सक्नुहुन्छ। वा, सायद त्यहाँ मनोरञ्जनमा कम खर्च गर्न तपाईं आफ्नो क्षेत्रमा गर्न सक्ने निःशुल्क गतिविधि छन्। आकस्मिक कोष निर्माण गर्न, आम्दानी बढाउन, ऋण तिर्न वा लगानी गर्न तपाईंले गर्नुभएका बचत प्रयोग गर्नुहोस्।
४.पहिले आफैंलाई तिर्ने
आपतकालीन अवस्थामा पर्याप्त पैसाबिना एक अप्रत्यासित खर्च गर्नुपर्ने अवस्था आउँछ भने तपाईं एक कठिन वित्तीय स्थानमा पुग्ने जोखिममा हुनुहुन्छ। यदि तपाईंसँग हातमा नगद छैन भने क्रेडिट कार्ड प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ वा ऋण लिन सक्नुहुन्छ।
आफ्नो बचत बलियो बनाउन पहिले आफैंलाई तिर्न निश्चित गर्नुहोस्। यसको मतलब बचत खातामा राख्न तपाईंको मासिक बचतको एक भाग अलग गर्नुहोस्। त्यसैले तपाईंले यसलाई अन्यत्र खर्च गर्नुहुन्न। तपाईंले यो प्रक्रिया स्वचालित पनि गर्न सक्नुहुन्छ ताकि पैसा खर्च गर्न उपलब्ध हुनुअघि यो सकियोस्। तपाईंले आफ्नो खाताबाट बचत खातामा स्वचालित स्थानान्तरण गर्न सक्नुहुन्छ।
५. सकेसम्म चाँडो लगानी सुरू गर्ने
पैसा लगानी गर्नु भनेको तपाईंको लगानी सफल भएको मानेर समयसँगै धन निर्माण गर्ने सबैभन्दा राम्रो तरिका हो। यदि तपाईं आधारभूत बैंक खातामा सबै पैसा राख्नुहुन्छ भने मुद्रास्फीतिका कारण नगद लगानी बचत गर्ने एक स्मार्ट तरिका हो। जतिसक्दो चाँडो बजारमा सामेल हुन स्टक, म्युचुअल फन्ड वा एक्सचेन्ज ट्रेडेड फन्डमा लगानी गर्नुहोस् र ‘कम्पाउन्ड रिटर्न’ को फाइदा उठाउनुहोस्।
उदाहरणका लागि तपाईंले ३० वर्षको उमेरदेखि प्रतिमहिना १ हजार डलर लगानी गर्नुहुन्छ। सात प्रतिशत प्रतिफलका दरमा तपाईंसँग १० वर्षपछि १ लाख ७० हजार २० वर्षपछि ५ लाख र ३० वर्षपछि ११ लाख ५० हजार डलर बढी हुनेछ। तपाईंले जति चाँडो लगानी गर्नुहुन्छ, त्यति नै बढी समय तपाईंले चक्रवृद्धि ब्याज कमाउनुहुने छ। सेयर बजारमा पैसा लगानी गर्न दुई मुख्य खाता वर्ग छन्। तपाईंले कर लाभ प्राप्त सेवानिवृत्ति खाता प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ।
६.आफ्नो आय बढाउने
त्यहाँ केवल यति धेरै पैसा छ जुन तपाईंले आफ्नो आम्दानीबाट बचत गर्न सक्नुहुन्छ। यदि तपाईंको ऋण भुक्तानलाई गति दिन र लगानी योगदान बढाउन चाहनुहुन्छ भने पैसा कमाउने तरिका खोज्नुहोस् र तपाईंले कमाउनुभएको बढाउनुहोस्।
उदाहरणका लागि यदि तपाईं आफ्नो हालको रोजगारदातासँग सन्तुष्ट हुनुहुन्छ भने बढुवाका लागि सोध्ने वा पदोन्नतितर्फ काम गर्नेबारे विचार गर्नुहोस्। आफ्नो ‘करियर’ लक्ष्यबारे आफ्नो प्रबन्धकसँग कुरा गर्नुहोस् र पत्ता लगाउनुहोस् कि तपाईंले त्यसतर्फ प्रगति गर्न के कदम चाल्न सक्नुहुन्छ। तपाईंको प्राथमिक आम्दानीबाहेक पनि एक राम्रो पक्ष विचार गर्न सक्नुहुन्छ। चाहे तपाईं ड्राइभिङ गर्नुहोस्, अनलाइन फ्रिलान्स वा ब्लग सुरु गर्नुहोस्। तपाईंको प्रतिभा र उद्यमशीलताको भावना अतिरिक्त आयमा बदल्ने धेरै रचनात्मक तरिका छन्।
७.सही सोच्ने
यदि तपाईं आर्थिक संघर्षको बानीमा हुनुहुन्छ भने तपाईं विश्वास गर्नुहुन्न कि तपाईंका लागि धनी बन्न सम्भव छ। यो सीमित विश्वासले हरेक अर्को चरण हासिल गर्न धेरै गाह्रो बनाउँछ। यसैले धनी बन्ने तरिका सिक्न सम्पत्ति निर्माण गर्ने मानसिकता खेती गर्न आवश्यक छ।
धनी बन्न कति समय लाग्छ ?
धनी बन्नु भनेको फरक–फरक मानिसका लागि फरक कुरा हो। कसैकसैले १० लाख डलर वा त्योभन्दा बढीको सम्पत्ति बनाएर धनी महसुस गर्न सक्छन्। अरूले आर्थिक स्वतन्त्रता खोजिरहेका हुनसक्छन् जसले उनीहरूलाई चाँडै अवकास दिन्छ। धनी हुन कति समय लाग्छ भन्ने त्यो तपाईंले धनीलाई कसरी परिभाषित गर्नुहुन्छ भन्ने कुरामा भर पर्छ।
करोडपतिहरूको औसत उमेर ५७ वर्ष मान्दा अधिकांश धनी व्यक्तिले आफ्नो सेवानिवृत्त उमेर नजिकै १० लाख डलर वा त्योभन्दा बढीको नेटवर्थ हिट गरेका छन्। चिठ्ठा जित्नुको सट्टा धेरै करोडपति धेरै दशक बचत र लगानी गरेर धनी बन्न सक्छन्।
केही सेवानिवृत्त विशेषज्ञले तपाईंको पूर्वसेवानिवृत्त आयको ७० प्रतिशतदेखि ८० प्रतिशत प्रतिस्थापन गर्न पर्याप्त बचत गर्न सिफारिस गर्छन्। त्यसोभए यदि तपाईं प्रतिवर्ष १ लाख डलर बनाउनुहुन्छ भने तपाईंलाई सेवानिवृत्त हुँदा प्रतिवर्ष ७० देखि ८० हजार डलर चाहिन्छ। यद्यपि, यो धनी बन्ने दृष्टिकोणले तत्काल सन्तुष्टि प्रदान गर्दैन र यो प्राप्त गर्न धेरै वर्ष लाग्न सक्छ। यसले तपाईंको सुनौला वर्षमा वित्तीय स्थिरताका लागि ‘सेटअप’ गर्न सकिन्छ। -एजेन्सीको सहयोगमा
.gif)
.png)
.png)
.jpg)
.gif)
(1).gif)
.gif)
