प्रिमियममा आईपीओ जारी गरेका कुन कम्पनीको वित्तीय अवस्था कस्तो ?

STOCK MARKET
बुधबार, जेष्ठ ९,२०८१ 18:50:59

काठमाण्डौ । सर्वसाधारणलाई अंकित मूल्य भन्दा बढी मूल्यमा साधारण सेयर (आईपीओ)जारी गरेका कम्पनीहरुले चालु आर्थिक वर्षको तेस्रो त्रैमासिक वित्तीय विवरण प्रकाशित गरिसकेका छन् ।

अंकित मूल्य १०० रुपैयाँमा प्रिमियम थप गरेर आईपीओ निष्कासन गर्ने कम्पनीमा तीन सिमेन्ट कम्पनी र पाँचवटा बीमा कम्पनी रहेका छन् । सर्वसाधारणबाट अंकित भन्दा बढी नै मूल्य असुलेका कारण पनि नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से)मा उक्त कम्पनीहरुको निकै चर्चा छ ।

सिमेन्ट कम्पनीतर्फ शिवम् सिमेन्टले २०७५ सालमा अंकित मूल्य १०० रुपैयाँमा २०० रुपैयाँ प्रिमियम थप गरी प्रतिकित्ता ३०० रुपैयाँमा आईपीओ जारी गरेको थियो । त्यस्तै, सोनापुर मिनरल्स आयल र सर्वोत्तम सिमेन्ट्सले भने यसै वर्षभित्र आईपीओ जारी गरेका हुन् । सोनापुरले प्रतिकित्ता २२५ रुपैयाँमा र सवोत्तम सिमेन्ट्सले प्रकिकित्ता ३६०.९० रुपैयाँका दरले बुकबिल्डिङमार्फत आईपीओ जारी गरेका थिए ।

त्यस्तै, यता बीमा कम्पनीहरुमा पनि सिटिजन लाइफले प्रतिकित्ता २४४ रुपैयाँ, आइएमई लाइफले २३६.९१ रुपैयाँ, सन नेपाल लाइफले २३९ रुपैयाँ, रिलायबल नेपाल लाइफले २५७ रुपैयाँ र हिमालयन रि इन्स्योरेन्सले प्रतिकित्ता २०६ रुपैयाँमा आईपीओ निष्कासन गरेका थिए ।

नेपाल धितोपत्र बोर्डका निवर्तमान अध्यक्ष रमेश क्ुमार हमालले आफ्नो कार्यकालमा पाँच बीमा कम्पनी र दुई सिमेन्ट कम्पनी गरी ७ वटा कम्पनीलाई प्रिमियममा आईपीओ जारी गर्न अनुमति दिएका थिए ।

प्रिमियमा आईपीओ जारी गर्न दिएको विषयमा सेयर लगानीकर्ताहरुले विरोध समेत गरेका थिए । यस विषयमा संसदको सार्वजनिक लेखा समितिले समेत चासो व्यक्त गरेको थियो ।

सर्वसाधारणबाट अंकित मूल्य भन्दा बढी मूल्य असुलेका कारण पनि यी कम्पनीहरु धितोपत्र दोस्रो बजारमा चर्चित छन् । लगानी नै सय रुपैयाँ भन्दा बढी रहेकाले आफ्नो लगानीबाट प्रफिट अर्न हुन्छ कि हुँदैन भन्ने लगानीकर्ताहरुको जिज्ञासाको विषय समेत बनेको छ ।

यी कम्पनीहरुले सार्वजनिक गर्ने वित्तीय विवरणले कम्पनीको सेयरमूल्यमा प्रभाव पार्दछ । कम्पनीको आम्दानी, खुद नाफा, ईपीएस, नेटवर्थ जस्ता मुख्य सूचकहरु सेयरमूल्य प्रभावित पार्ने सूचक हुन् ।

यसआधारमा चालु आर्थिक वर्षको तेस्रो त्रैमाससम्म प्रिमियममा आईपीओ जारी गरेका कम्पनीहरुको वित्तीय अवस्था कस्तो देखियो भनेर तथ्याङ्क तयार पारिएको छ । तर यो रिर्पोट कुनै कम्पनीको सेयर खरिद गर्न सिफारिस गरिएको भने होइन ।

खुद नाफाको अवस्था

आईपीओ निष्कासनमा अंकित मूल्य भन्दा बढी रकम असुल गरेका ८ वटा कम्पनीमध्ये सोनापुर मिनरल्स आयल घाटामा छ । अन्य कम्पनीले भने नाफा कमाएका छन् ।

सोनापुर मिनरल्स आयलले सो अवधिसम्म २७ करोड ८० लाख रुपैयाँ घाटा ब्यहोरेको छ । आइपीओ निष्कासन गर्दा सर्वसाधारणबाट प्रतिकित्ता १२५ रुपैयाँ प्रिमियम असुलेको सो कम्पनीले पौने २८ करोड रुपैयाँ घाटा ब्यहोर्न पुगेको छ । कम्पनीको सेयरमा लगानीकर्ताको प्रतिकित्ता २२५ रुपैयाँ लगानी छ । कम्पनीले उल्टै घाटा ब्यहोर्दा के आधारमा आफ्ना सेयरधनीलाई प्रतिफल दिन्छ भन्ने प्रश्न आम लगानीकर्तामा उब्जिएको छ ।

त्यस्तै, यता नाफा आर्जन गरेका ७ वटा कम्पनीमा पनि शिवम् सिमेन्ट्सको नाफा गत आवको तुलनामा घट्न पुगेको छ भने अन्य कम्पनीले नाफा बढाएका छन् । गत आवको यस अवधिसम्म ५३ करोड ६७ लाख रुपैयाँ नाफा कमाएको सो कम्पनीले चालु आवको सो अवधिसम्म २० करोड ४२ लाख रुपैयाँ मात्रै नाफा कमाएको छ ।

त्यस्तै, बुकबिल्डिङमार्फत आईपीओ ल्याएको सर्वोत्तम सिमेन्टले भने ३२ प्रतिशतले नाफा बढाएको छ । कम्पनीले चालु आवको तेस्रो त्रैमाससम्म १२ करोड ७ लाख रुपैयाँ नाफा कमााएको छ ।

प्रिमियममा आईपीओ जारी गरेपनि तेस्रो त्रैमासिक रिर्पोटअनुसार बीमा कम्पनीहरुको अवस्था भने राम्रो देखिएको छ ।

गत आवको तुलनामा सर्वाधिक हिमालयन रि इन्स्योरेन्सले १०१ प्रतिशतले नाफा बृद्धि गरेको छ । सो अवधिसम्म सर्वाधिक नाफा कमाउनेमा पनि हिमालयन रि नै अघि छ । कम्पनीले ९३ करोड २२ लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाएको छ । गत आवमा कम्पनीले ४६ करोड ४३ लाख रुपैयाँ नाफा कमाएको थियो ।

त्यस्तै, सन नेपाल लाइफले ४९ करोड ३६ लाख, रिलायबल नेपाल लाइफले ३४ करोड २ लाख, आइएमई लाइफले ३३ करोड १५ लाख र सिटिजन लाइफले २८ करोड १३ लाख रुपैयाँ नाफा कमाएको छ ।

आम्दानीको अवस्था कस्तो ?

सिमेन्ट कम्पनी र बीमा कम्पनीहरुको आम्दानीको अवस्था फरक हुन्छ । आम्दानीकै आधारमा नाफा कमाउने भएपनि दुबै सेक्टरका कम्पनीहरुको आय गर्ने तरिका फरक हुन्छ ।

सिमेन्ट कम्पनीहरु सिमेन्ट बिक्री गरेर आम्दानी गर्ने प्रयोजनका लागि स्थापित भएका हुन् भने बीमा कम्पनीहरुले विभिन्न क्षेत्रमा लगानी गरी आम्दानी गरिरहेका हुन्छन् ।

पछिल्लो समय निर्माणका कार्यहरु ठप्प जस्तै हुँदा सिमेन्ट कम्पनीहरुको आम्दानीको अवस्था खस्किन पुगेको छ । सोनापुर मिनरल्स आयलको सिमेन्ट बिक्रीमार्फत हुने आम्दानी ३१.९३ प्रतिशतले घटेको छ । गत आवको तेस्रो त्रैमाससम्म सिमेन्ट बिक्रीमार्फत १ अर्ब ७३ करोड रुपैयाँ आम्दानी गरेको सो कम्पनीले चालु आवको यस अवधिसम्म जम्मा १ अर्ब १७ करोड रुपैयाँ आम्दानी गरेको छ ।

बीमा कम्पनीहरुमा भने हिमालयन रि इन्स्योरेन्सले ९०.५८ प्रतिशतले आम्दानी बढाएको छ । कम्पनीले सो अवधिसम्म विभिन्न क्षेत्रमा लगानी गरी ४ अर्ब २७ करोड रुपैयाँ आम्दानी गरेको छ ।

ईपीएस र नेटवर्थको अवस्था

धितोपत्र दोस्रो बजारमा सेयरमा लगानी गर्नेका लागि कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी (इपीएस) र प्रतिसेयर नेटवर्थ महत्वपूर्ण सूचक मानिन्छ । लगानी गर्नुअघि कम्पीको इपीएस र नेटवर्थ कति छ, बुझ्नु आवश्यक हुन्छ ।

कम्पनीको खुद नाफा र कुल जारी साधारण सेयरको अनुपात नै ईपीएस हो । लगानीकर्ताले इपीएसकै आधारमा कम्पनीले दिन सक्ने लाभांश समेत अनुमान लगाउन सक्छन् ।

साथै दोस्रो बजारमा धेरै इपीएस भएको कम्पनीले धेरै लाभांश दिन सक्ने क्षमतालाई समेत जनाउँदछ । तेस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी ईपीएस सन नेपाल लाइफको रहेको छ । कम्पनीको ईपीएस २०.५७ रुपैयाँ कायम छ ।