.gif)
.gif)
.png)
काठमाण्डौ । पछिल्लो समय सेयरबजारमा फाइनान्स समूहको निकै चर्चा छ । केही फाइनान्स कम्पनीको सेयरमूल्यमा चलखेल भएको विषयले सिंगो फाइनान्स समूह नै यतिबेला चर्चित बन्न पुगेको छ ।
हल्ला र चर्चाकै कारण दुईमहिनाअघि २१५० मा सीमित फाइनान्स समूह उपसूचक बृद्धि भई अहिले ३३६२.७९ को उचाईमा पुगेको छ । यस हिसाबमा दुई महिनाको अन्तरालमै फाइनान्स समूहको उपसूचक ५६.३७ प्रतिशतले बृद्धि भएको छ । केही साताअघि बजारमा गिरावट आएको दिन फाइनान्स इन्डेक्स बृद्धि भएको रेकर्ड समेत छ ।
चर्चाकै आधारमा कतिपय नयाँ लगानीकर्ताहरु फाइनान्स कम्पनीको सेयर अध्ययन तथा विश्लेषण नै नगरी लगानी गर्न तम्सिदा लगानी फस्न सक्ने जोखिम हुन सक्छ । तुलनात्मक रुपमा हेर्दा फाइनान्स कम्पनीहरुको वित्तीय अवस्था बलियो नभएपनि बजारमा चर्चा भएकै कारण सेयरभाउ भने अप्रत्याशित रुपमा बढिरहेको छ ।
(1).gif)
कमजोर वित्तीय अवस्था रहेका कतिपय फाइनान्स कम्पनीको मूल्य कर्नरिङ गरी तीव्र गतिमा बढाइएको देखिन्छ । यसरी सेयरमूल्य बढाउँदै लैजादा बजारमा करेक्सन आउँदा त्यस्ता कम्पनीको मूल्य ह्वात्तै तल खस्न सक्ने जोखिम बढी हुन्छ । बढ्दो बजारमा सेक्टरवाइज सबै कम्पनीको सेयरमूल्य बढेपनि फाइनान्स कम्पनीहरुको भाउ अप्रत्याशित ढंगबाटै बृद्धि भइरहेको देखिन्छ ।
यतिबेला बजारमा वित्तीय अवस्था खराब भएका वा लो क्याप भएका कम्पनीहरु चलाएर मूल्य बढाउने टे«न्ड बढ्दो छ । लगानीकर्ताहरु पनि चर्चा भएकै कम्पनीमा झुम्मिने प्रवृत्तिले गर्दा बजारले लय समात्न सकेको छैन । लो क्याप भएका वा खराब वित्तीय अवस्था भएका कम्पनीहरुमा फाइनान्स कम्पनीहरु पनि पर्दछन् । अल्पकालिन लगानीका लागि मात्रै यस्ता कम्पनीबाट रिटर्न पाउने सम्भावना रहन्छ । अहिलेको बजारमा चलेको ट्रेन्डअनुसार लगानीकर्ता चनाखो हुने हो भने फाइनान्स कम्पनीबाट पनि राम्रो रिटर्न पाउने सक्ने देखिन्छ । तर कसैको लहैलहैमा वा हल्लाको भरमा लगानी गर्दा भने लगानी डुब्न सक्ने प्रबल सम्भावना रहन्छ ।
यदि बजारमा नयाँ तथा पुराना लगानीकर्ताले फाइनान्स कम्पनीमा लगानी गर्ने हो भने त्यो कम्पनीको वित्तीय अवस्थामा जानकारी राख्नै पर्ने हुन्छ । आफुले लगानी गर्न चाहेको कम्पनीले कति रिटर्न दिन सक्छ त्यसको लागि कम्पनीको आधारभुत पक्ष हेर्न जरुरी छ ।
अहिले बजारमा सस्ता सेयरभाउ रहेका फाइनान्स कम्पनीमा ८ वटा कम्पनी छन् । जसमा बेष्ट फाइनान्स, रिलायन्स फाइनान्स, गुहेश्वरी मर्चेण्ट बैंक, पोखरा फाइनान्स, प्राग्रेसिभ फाइनान्स, सेन्ट्रल फाइनान्स र समृद्धि फाइनान्स रहेको छ । सो कम्पनीहरुको गत आर्थिक वर्षको वित्तीय विवरणका आधारमा विजशाला डटकमले तुलनात्मक अध्ययन गरेको छ । तर उक्त कम्पनीहरु मध्ये समृद्धि फाइनान्सको चौथो त्रैमासिक वित्तीय विवरण प्रकाशित नभइसकेकाले सो कम्पनीलाई यस अध्ययनमा समावेश गरिएको छैन ।
यदि वित्तीय अवस्था जानकारी राखेरै लगानी गर्ने हो भने यो अध्ययन त्यस्ता लगानीकर्ताका लागि सर्पोट हुन सक्छ । तर, यो अध्ययन केवल अध्ययनमा मात्रै सीमित रहेकाले कुनै पनि कम्पनीको सेयर खरिद गर्न सिफारिस गरिएको भने होइन । सेयरबजारमा लगानी गर्दा लगानीकर्ता आफैैंले विचार पुर्याएर लगानी गर्नुपर्ने हुन्छ ।
खुद ब्याज आम्दानीको आधारमा
दोस्रो बजारमा लगानी गर्नुअघि लगानीकर्ताले सर्वप्रथम सो कम्पनीको आम्दानीको अवस्था के कस्तो छ त्यो हेर्न जरुरी छ । आम्दानी राम्रो भएमात्रै सो कम्पनीको नाफा राम्रो हुन सक्छ । गत आर्थिक वर्षमा सर्वाधिक खुद ब्याज आम्दानी गर्ने कम्पनीमा पोखरा फाइनान्स रहेको छ । पोखरा फाइनान्सले गत आवमा ३० करोड ८४ लाख रुपैयाँ खुद ब्याज आम्दानी गरेको छ ।
खुद नाफाको आधारमा
लगानीकर्ताले दोस्रो बजारमा लगानी गर्नुअघि सो कम्पनीको नाफाको अवस्था हेर्न जरुरी हुन्छ । राम्रो नाफा कमाएको कम्पनीले मात्रै आफ्ना सेयरधनीलाई प्रतिफल दिन सक्ने सम्भावना रहन्छ । यसर्थमा लगानीकर्ताले नाफामा उक्लिएका कम्पनीमा लगानी गर्दा मात्रै जोखिम कम हुन सक्छ । गत आवको चौथो त्रैमाससम्म सर्वाधिक नाफा कमाउने कम्पनीमा रिलायन्स फाइनान्स रहेको छ । फाइनान्सले सो अवधिसम्म २ करोड ८९ लाख रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेको छ ।
वितरणयोग्य नाफाको आधारमा
बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले वित्तीय विवरणमा वितरणयोग्य मुनाफा सूचक समेत छुट्याएका हुन्छन् । सोही सूचकबाटै लगानीकर्ताले कतिसम्म प्रतिफल पाउन सक्छ भन्ने अनुमान लगाउन सक्छन् । तर, अधिकांश फाइनान्स कम्पनीहरुको यस्तो सूचक ऋणात्मक छ । अध्ययन गरिएको ७ वटा कम्पनीमध्ये दुई फाइनान्सको मात्रै यस्तो अवस्था धनात्मक छ । जसमध्ये गुहेश्वरी मर्चेण्ट फाइनान्सले सेयरधनीलाई लाभांश बाँड्नको लागि २ करोड ८८ लाख रुपैयाँ छुट्याएको छ ।
लाभांश क्षमताको आधारमा
लगानीकर्ताले आफुले लगानी गरेको कम्पनीबाट प्रतिफल पाउने अपेक्षा राखेका हुन्छन् । लाभांश क्षमता नै नभएका कम्पनीमा लगानी गर्दा रिटर्न पाउने चान्स कम हुन्छ । गत आवको वितरणयोग्य मुनाफाको आधारमा सर्वाधिक लाभांश दिन सक्ने क्षमता मल्टीपर्पस फाइनान्स रहेको छ । फाइनान्सले वित्तीय विवरणमा वितरणयोग्य मुनाफा सूचक नछुट्याएपनि रिटेन्ड अर्निङमा १ करोड ४९ लाख रुपैयाँ छुट्याएको छ । यसर्थ कम्पनीले सोही बराबर रकम नै वितरण गर्ने हो भने लगानीकर्तालाई २.४५ प्रतिशत लाभांश बाँड्न सक्ने क्षमता राख्छ ।
ईपीएसको आधारमा
दोस्रो बजारमा कुनै कम्पनीको सेयरमा लगानी गर्नुअघि लगानीकर्ताले बुझ्नैपने अर्को सूचक भनेको प्रतिसेयर आम्दानी (ईपीएस)पनि हो । करपछिको नाफालाई कुल सेयर संख्याले भाग गर्दा आउने प्रतिफललाई नै प्रतिसेयर आम्दानी भनिन्छ । यो सूचकले कम्पनीको मुनाफा आर्जनको क्षमता देखाउने हुँदा कम्पनीको आधारभुत पक्षको विश्लेषणको प्रमुख सूचकको रुपमा लिइन्छ । गत आवमा सर्वाधिक ईपीएस मल्टीपर्पस फाइनान्सको ५.०६ रुपैयाँ छ ।
प्रतिसेयर नेटवर्थको आधारमा
प्रतिसेयर नेटवर्थ (बुकभ्यालु) पनि प्रमुख सूचक मानिन्छ । प्रतिसेयर नेटवर्थबाट कम्पनीले दायित्व तिर्न सकिरहेको छ या छैन बुझ्न सकिन्छ । यो दरमा बृद्धि हुनु नै राम्रो मानिन्छ । नेटवर्थ बृद्धिदरले कम्पनीको दायित्व घटिरहेको बुझ्न सकिन्छ । गत आवमा सबैभन्दा धेरै नेटवर्थ गुहेश्वरी मर्चेण्ट बैंकको १४१.५६ रुपैयाँ छ ।
पीई रेसियोको आधारमा
मूल्य आम्दानी अनुपात (पीई रेसियो सेयर लगानीकर्ताका लागि महत्वपूर्ण हुन्छ । यो सूचकले कम्पनीले कमाएको १ रुपैयाँलाई लगानीकर्ताले कति रुपैयाँ तिरिरहेका छन् भन्ने देखाउँछ । यो अनुपात १८ देखि २५ को हाराहारीमा भए राम्रो मानिन्छ । पीई रेसियो धेरै भएमा सिद्धान्तको आधारमा राम्रो मानिदैन । गत आर्थिक वर्षमा सबैभन्दा कम पीई रेसियो रिलायन्स फाइनान्सको १७७.९८ गुणा छ ।
एनपीएलको आधारमा
यदि फाइनान्सको सेयरमा लगानी गदै हुनुहुन्छ भने सोही कम्पनीको खराब कर्जा अनुपात (एनपीएल) बुझ्नु जरुरी हुन्छ । यदि फाइनान्सको एनपीएल बढी भएमा सो कम्पनीको खुद ब्याज आम्दानी र नाफा प्रभावित बन्न सक्छ । गत आर्थिक वर्षमा सबैभन्दा थोरै एनपीएल वेष्ट फाइनान्सको २.८४ प्रतिशत छ ।
.png)
.jpg)
(1).png)
(1).gif)
.gif)
