विश्वभरको सेयर बजारमा खैलाबैला, 'ट्यारिफ युद्ध'ले विश्व अर्थतन्त्र संकटमा !

काठमाण्डौ ।  शुक्रबार अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पद्वारा घोषणा गरिएको टैरिफहरूलाई चीनले जवाफी कदम चाल्दै व्यापार युद्धको सम्भावना अझ बढेपछि सेयर बजारमा उथलपुथल अझै गहिरिएको छ, जसले विश्वव्यापी अर्थतन्त्रमा क्षति पुर्‍याउन सक्ने चेतावनी दिइएको छ।

अमेरिकाका तीन प्रमुख स्टक सूचकाङ्कहरू पाँच प्रतिशतभन्दा बढीले घटे, एस एण्ड पी ५०० करिब ६% ले झरेर २०२० यताको सबैभन्दा खराब हप्ता बन्यो।

बेलायतमा, एफटीएसई १०० सूचकाङ्क पनि करिब ५% ले घट्यो – पाँच वर्षको सबैभन्दा ठूलो गिरावट। एसियाली बजारहरू पनि ओरालो लागे भने जर्मनी र फ्रान्सको बजारमा पनि यस्तै गिरावट देखियो।

विश्व व्यापार प्रणालीलाई फेरबदल गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका ट्रम्पले सेयर बजारमा आएको झड्कालाई हल्का रूपमा लिए, र भने कि अमेरिकी रोजगारी बजार अझै बलियो छ।

"हिम्मत नहार," उनले सामाजिक सञ्जालमा आफ्ना समर्थकहरूलाई भने। "हामी हार्न सक्दैनौं।"

ट्रम्पले सबै देशबाट आउने सामानहरूमा १०% आयात कर घोषणा गरेपछि, विश्वभरका सेयर बजारहरूबाट ट्रिलियनौं डलरको मूल्य हराइसकेको छ। यी टैरिफहरूले चीन, युरोपियन युनियन, र भियतनामजस्ता प्रमुख व्यापार साझेदारहरूलाई धेरै उच्च दरमा असर पार्नेछ।

विश्लेषकहरू भन्छन्, केही नयाँ टैरिफहरू छिट्टै शनिबारदेखि लागू हुनेछन्, र यी उपायहरू सन् १९६८ यताकै सबैभन्दा ठूलो कर वृद्धिका रूपमा देखिएको छ।

उनीहरूले चेतावनी दिएका छन् कि यसले व्यापार संकुचन ल्याउनेछ र धेरै देशहरूलाई आर्थिक मन्दीमा धकेल्नेछ।

चीनले शुक्रबार ट्रम्पको जवाफमा अमेरिकी सामानहरूमा ३४% आयात कर लगाएको, महत्त्वपूर्ण खनिजहरूको निर्यातमा कटौती गरेको, र अमेरिकी कम्पनीहरूलाई कालोसूचीमा राखेको छ। चीनले ट्रम्पको कार्यलाई "धम्कीपूर्ण" र अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार नियमहरूको उल्लंघन भनेको छ।

अन्य देशहरू भने अझै पनि सम्झौताका लागि प्रयासरत छन्। युरोपियन युनियनका व्यापार आयुक्त मारोस सेफकोभिकले अमेरिकी अधिकारीहरूसँग दुई घण्टा "खुला" छलफल भएको बताए र भने, "हामी सार्थक वार्तामा प्रतिबद्ध छौं, तर आफ्नो हितहरू बचाउन पनि तयार छौं।"

ट्रम्पका यी कदमहरू उनले चुनावी अभियानमा गरेका प्रतिबद्धतासँग मेल खाने छन्। तर, विश्लेषकहरूले अनुमान गरेभन्दा यी धेरै टाढासम्म पुगेका छन्, जसले २०२० यताको सबैभन्दा खराब सेयर बजार हप्ता निम्त्याएको हो – जुन बेला कोभिड-१९ ले विश्वभरि तालाबन्दी ल्याएको थियो।

बिक्री सुरु भएको थियो एप्पल र नाइकी जस्ता कम्पनीहरूबाट, जसको आपूर्ति एशियामा धेरै निर्भर छ। तर शुक्रबारसम्म उपभोक्ता वस्तुहरू, स्वास्थ्य सेवा, र युटिलिटी जस्ता क्षेत्रहरू पनि प्रभावित भए, जुन सामान्यतया टैरिफको प्रत्यक्ष प्रभावमा पर्दैनन्।

"सिधा भन्नुपर्दा, बजारको मनस्थिति अहिले निकै नकारात्मक छ – र त्यस्तो हुनु स्वाभाविक हो," अमेरिकास्थित होराइजन इन्भेस्टमेन्ट्सका अनुसन्धान प्रमुख माइक डिक्सनले भने। उनले चेतावनी दिए कि ट्रम्पका टैरिफहरूको असर बुझ्न हप्ता लाग्न सक्छ।

"हामी अहिले सबैभन्दा चिन्तित छौं, बिहान ६ बजे तिर चीनले जवाफ दिएपछि," उनले भने, "त्यस्तो थप के–के आउँछ?"

जेपी मोर्गनले लगानीकर्ताहरूलाई लेखेको नोटमा भनेको छ कि अब उनीहरूले विश्वव्यापी आर्थिक मन्दीको सम्भावना ६०% मा पुर्‍याएका छन्, जुन पहिले ४०% थियो। टैरिफको असरले अमेरिकाको आर्थिक वृद्धि २ प्रतिशत बिन्दुले घटाउन सक्ने उल्लेख गरिएको छ।

केही लगानीकर्ताहरूले यसलाई हल्कै रूपमा लिएका छन्, भन्छन् – "सेयर बजारले यति धेरै वृद्धि गरेको थियो, अबको गिरावट तीव्र लाग्छ।" टेनेसीस्थित क्यापवेल्थका प्रमुख कार्यकारी टिम पाग्लियारा भन्छन्, "हामीले सधैं व्यापार असन्तुलनको कुरा गर्‍यौं, तर केही भएन। केही न केही त हुनैपर्छ।"

शुक्रबार बोल्दै, अमेरिकी केन्द्रीय बैंक (फेडरल रिजर्भ) प्रमुख जेरोम पावेलले अमेरिकी अर्थतन्त्र अझै "मजबूत" देखिएको बताए। तर उनले असमर्थताको उच्च स्तर स्वीकार गरे।

"हामीले देख्यौं कि टैरिफहरू सबैले सोचेभन्दा बढी छन्," पावेलले भने, "यसले वृद्धि सुस्त पार्नेछ र मूल्यहरू बढ्ने सम्भावना छ।"

न्यू जर्सीका साना व्यवसायी प्याट मस्कारिटोलो भन्छन्, नयाँ मूल्यवृद्धिले ४० वर्ष पुरानो आफ्नो उपकरण पसल बन्द गर्नुपर्ने हुन सक्छ। उनले ग्राहकहरूलाई अहिले नै किनमेल गर्न आग्रह गरिरहेका छन्।

"हामीलाई थाहा छैन महिनाको अन्त्यमा मूल्य कति पुग्छ," उनले भने। "फ्रिजजस्ता सामानहरूमा ३०%–४०% सम्म मूल्य बढ्न सक्छ।"

बजारमा भने, आवाससम्बन्धी कम्पनीहरूको सेयर मूल्यमा सुधार देखियो – आशा गरिएको थियो कि ब्याजदर घट्न सक्छ। नाइकी लगायत कपडा खुद्रा विक्रेताहरूको सेयर मूल्य पनि केही हदसम्म उकालो लाग्यो, ट्रम्पले भियतनामका नेतासँग "उपयोगी" कुराकानी गरेको जानकारी दिँदा।

कम्बोडियाले पनि टैरिफ घटाउने प्रस्तावसहित अमेरिका संग वार्ता गर्न पत्र पठाएको छ।

तर अन्य बजारहरू अझै सुस्त छन्।

-एप्पलको सेयर मूल्य शुक्रबार ७% भन्दा बढी घट्यो। बुधबारदेखि यसको बजार मूल्य करिब १५% घटिसकेको छ।

-डाउ जोन्स ५.५% घट्यो – फेब्रुअरीको उच्च बिन्दुबाट १०% तल

-नास्दाक ५.८% घट्यो – डिसेम्बरयता २०% घाटा, "बियर बजार" स्थिति

-बेलायतको एफटीएसई १०० सूचकाङ्क ४.९% तल – २०२० मार्च २७ यताकै सबैभन्दा खराब दिन

-फ्रान्सको CAC 40 ४.३% र जर्मनीको ड्याक्स करिब ५% घट्यो

-जापानमा, जहाँ प्रधानमन्त्रीले यसलाई "राष्ट्रिय संकट" भने, निक्केई २२५ २.७% तल

-अन्तर्राष्ट्रिय तेल मूल्य ब्रेन्ट क्रुड करिब ६% ले घट्यो

बजारको झड्काबिच, केही ह्वाइट हाउसका समर्थकहरूले पनि यी कदमहरूको आलोचना गर्न थालेका छन्।

टैरिफसम्बन्धी एउटा पोडकास्टमा, टेक्ससका रिपब्लिकन सिनेटर टेड क्रुजले ट्रम्पका कदमहरूले फाइदा ल्याउन सक्छन् भने पनि "विशाल जोखिम" रहेको बताए।

"यदि हामी ३०, ६०, ९० दिनपछि ठूला अमेरिकी टैरिफहरू र अन्य देशहरूबाट अमेरिकी सामानमा टैरिफहरूको बाढीमा पर्‍यौं भने त्यो भयावह हुनेछ," उनले भने।

दक्षिण एटलान्टिक महासागरको फकल्याण्ड टापुमा, कन्सोलिडेटेड फिसिङ लिमिटेडकी महाप्रबन्धक जेनेट रोबर्टसनले अमेरिका पठाइने माछामा नयाँ ४२% करले आफ्नो कारोबारमा कस्तो असर पार्ला भनेर सोचिरहेकी छन्।

"अहिलेसम्म हामीले कुनै ठूला निर्णय गरेका छैनौं," उनले भनिन्। "तर यहाँ माछापालन सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण उद्योग हो।"

"टुथफिसको अमेरिकी बिक्री त्यसको ठूलो हिस्सा हो," उनले थपिन्। "हामी सोच्दैछौं यो सबै कहाँ पुगेर टुंगिन्छ।"

-बीबीसीबाट भावानुवाद