महिन्द्राको थार: एसयूभी हो कि गुड्दागुड्दैको बम ? जताततै आगलागीका घटना, चालकले कसरी जोगाइरहेका छन् ज्यान ?

काठमाण्डौ ।  

घटना १.फेब्रुअरी ५, २०२५ का दिन । दिल्लीको नोएडास्थित लेबरचोकनजिकै एउटा डरलाग्दो घटना भयो, जब गुडिरहेको महिन्द्रा थारमा अचानक आगो लाग्यो। केही मिनेटमै गाडी पूर्ण रूपमा जलेर खरानी बन्यो ।  

भाग्यवश, चालकले होसियारीपूर्वक काम गरे र कार जल्दै गर्दा आफ्नो ज्यान बचाउन समयमै कारबाट हामफाल्न सफल भए।

प्रत्यक्षदर्शीहरूले थार एसयूभी सामान्य रूपमा चलिरहेको बेला गाडीको अगाडिबाट धूँवा निस्किन थालेको बताएका थिए । केही क्षणमै आगो निस्कियो र आगो द्रूत गतिमा फैलियो। नजिकैका मानिसहरू मद्दत गर्न हतारिए तर, आगो नियन्त्रण बाहिर गयो।

खतरा थाहा पाएर, चालकले तुरुन्तै गाडी रोके र आगो बढ्नुअघि नै बाहिर हामफाले। घटनाको खबर पाउनेबित्तिकै दमकल आइपुग्यो र आगो नियन्त्रण गर्न सफल भयो। यद्यपि, तिनीहरू आइपुग्दासम्म कार पूर्ण रूपमा जलिसकेको थियो।

आगो लाग्नुको सही कारण महिन्द्राले अझै प्रष्ट पारिसकेको छैन । यद्यपि, विज्ञहरूले यो इञ्जिनमा खराबी, इन्धन चुहावट वा विद्युतीय सर्ट सर्किटको कारणले भएको हुनसक्ने बताएका छन्। 

घटना २: अफरोड र अन्वेषकहरूमाझ महिन्द्रा थार जति लोकप्रिय छ, सामाजिक सञ्जालमा पनि त्यति नै लोकप्रिय छ। हामी मानिसहरूले हरेक दिन हजारौं थार रिलहरू निकालेको र लाखौं भ्यूहरू प्राप्त गरेको देख्छौं। 

भारतको केरलाको कासरगोडमा भएको हालैको घटनाले प्रचार गरिएजस्तो गुणस्तरीय र सुरक्षित कार नबनेको देखाउँछ । रिल सिर्जनाका लागि भनिएको निजी मैदानमा स्टन्टहरू प्रदर्शन गर्ने क्रममा एउटा नयाँ महिन्द्रा थारमा आगो लाग्यो र लगभग पूर्ण रूपमा जल्यो। रिपोर्टहरूकाअनुसार त्यो एसयूभीमा सवारहरूलाई ठूलो चोटपटकबिना दुर्घटनाबाट बचाउन उद्दारकर्ताहरु सफल भए । यो घटना सन् २०२४ को डिसेम्बर दोश्रो साता भएको थियो ।  

घटना ३.घटनास्थल भारतको उत्तर प्रदेशस्थित कानपुरको किसान नगर राजमार्ग नजिकै । 

यो ब्रान्ड–नयाँ महिन्द्रा थार तीन महिनाअघि एक शिक्षकले किनेका थिए। उनी परीक्षा दिन कलेज जाँदै थिए, तर बीचमा, थार अचानक झट्का लागेर रोकियो र त्यसपछि बोनेटमा आगो लाग्यो। उनी कुनै न कुनै रूपमा ढोका जबरजस्ती खोलेर भाग्न सफल भए। दुर्भाग्यवश, सम्पूर्ण कार जलेर खरानी भयो, र नगदसहित उनको धेरै सामानहरू पनि आगोमा जलेर नष्ट भयो। दमकललाई बोलाइएको थियो, तर तिनीहरू आइपुग्दासम्म गाडी पूर्ण रूपमा जलिसकेको थियो।

यस्तो नयाँ कारमा आगो लाग्नु अत्यन्तै चिन्ताको विषय थियो । महिन्द्राले यो घटनालाई अझै सम्बोधन गरेको छैन । यो घटनाको कारणको विषयमा समेत अनाधिकारिक पार्ट्सहरु जोडिएको भन्दै पन्छिन खोजेको छ । जब कि ती शिक्षकले आफूले कुनै पनि नयाँ पार्टस् गाडीमा नजोडेको मिडियाहरुमा दाबी गरेका छन् ।  

घटना ४.सन् २०२४ को डिसेम्बर २५, घटनास्थल दरभंगा मुजफ्फूर हाईवे । गुडिरहेको महिन्द्रा थारमा एक्कासी आगो दन्कियो । घटना साँझको समयमा भएको थियो । 

एक व्यक्तिले केही द्रूत गतिमा गुडाइरहेका महिन्द्राको थारमा एक्कासी धूँवा उठेर आगलागी सुरु भएको थियो । सो घटनामा परी चालकको रुपमा रहेका व्यक्तिको समेत केही भाग जलेको मिडिया रिपोर्टहरुमा उल्लेख गरिएको छ । ती व्यक्ति उपचारपछि घर फर्किइसकेका छन् भने सो घटनाको विषयमा महिन्द्राले जिम्मेवार ढंगले अझै पनि आफ्नो कमजोरी स्वीकार गर्ने वा पीडितलाई क्षतिपूर्ति दिने काम गरेको छैन ।  

घटना ५.भारतको सबैभन्दा लोकप्रिय एसयूभीमध्ये एक महिन्द्रा थारको अगाडिको भागमा आगो लागेको दृश्य केही समयअघि दिल्लीमा एक व्यक्तिका क्यामेरामा कैद भएको थियो। घटनाको भिडियो सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूमा सेयर गरिएको थियो जसमा एसयूभीको बोनेटमा आगो लागेको देखाइएको थियो। यस्ता एसयूभी आगोका कारण क्षतिग्रस्त भएको धेरै दुर्लभ घटनाहरूमध्ये यो एउटा थियो । उपलब्ध जानकारीको आधारमा महिन्द्राको यो एसयूभीमा प्रयोग गरिएका गुणस्तरहीन सामानहरूका कारण बोनेटमा आगो लागेको थियो। घटनाका एक प्रत्यक्षदर्शीले सामाजिक सञ्जालमा घटनाको विवरण लेखेका थिए । उनले भनेका थिए, “म मेरा आमाबाबुसँग साँझको ड्राइभमा थिएँ। घर फर्कने क्रममा, मैले अगाडिको बम्परमा सानो आगो लागेको महिन्द्रा थार देखेँ।“

घटना ६.सन् २०२३ जुन २१ मा समेत भारतको राष्ट्रिय राजमार्गको ४४ नम्बर सेक्टरमा पर्ने दिल्ली र पानीपात रोडको मध्यभागमा महिन्द्राको अर्को एउटा थार एसयूभीमा आगलागी भएको थियो । महिन्द्रा थारमा कसरी आगलागी भयो भन्ने बारेमा कुनै पुष्टि भएको छैन। यद्यपि, आगो नियन्त्रण बाहिर गएको र मालिकहरूले गाडीलाई पूर्ण रूपमा जल्नबाट बचाउन सकेनन्। विद्युत सर्ट सर्किटका कारण आगो लागेको हुनसक्ने रिपोर्टहरुमा उल्लेख गरिएको थियो ।  

घटना ७.नेपालमै पनि सन् २०२३ को अप्रीलमा ललितपुरको कुपण्डोलस्थित महिन्द्राको सर्भिस सेन्टरमा अचानक आगलागीको घटना भएको थियो । सो घटना समेत महिन्द्राको एसयूभीमै विद्युत सर्ट सर्किटका कारण थियो । तर, स्थानीय प्रहरी र मिडियाहरुलाई म्यानेज गरेर सो घटनामा महिन्द्राको एसयूभी जलेको घटना नेपालको आधिकारिक बिक्रेता अग्नी ग्रुपले लुकाएको थियो । सो घटनामा ७ वटा चारपांग्रे र ३ वटा मोटरसाइकल तथा २ वटा स्कूटर जलेर खरानी भएको थियो । कम्पनीले नै एउटा मारुती भ्यान र बाँकी ६ वटा अन्य चारपांग्रे जलेको भनेर मिडियालाई जानकारी दिए पनि ती ६ वटा अन्य चारपांग्रे महिन्द्राकै एसयूभीहरु रहेका तथ्यलाई तोडमोड गरेको थियो । 

यी प्रतिनिधिमूलक घटना मात्र हुन् । यी सबै घटनामा आगोमा परेका एसयूभीहरु हालसालै मात्र खरीद गरिएका थिए । आगलागीमा परेका थारमध्ये कुनै पनि पुरानो होइन । भारतमा पछिल्लो समय महिन्द्राको थार एसयूभीमा आगलागीका थुप्रै घटना भइरहेका छन् । किन यो एसयूभीले मात्र यस्ता घटनाहरुको सामना गरिरहेको छ त ? किन महिन्द्राको थार एसयूभीमा अचानक आगलागी हुने घटना बढेका छन् ? लोकप्रिय मानिएको एसयूभी नै किन ज्यानै जोखिममा पार्ने खराब सवारी साधन बनिरहेको छ ? कम्फर्ट र स्टाइलीस लाइफस्टाइलका लागि खरीद गरिएको कार नै किन गुड्दा गुड्दैको बमजस्तो बनिरहेको छ ?  

किन लागिरहेको छ थारमै पटक-पटक आगो ?

निकै सफल एसयूभी भनेर प्रचार गरिए पनि थारमा पटक-पटक समस्याहरु देखिने गरेका छन् ।  

महिन्द्राका अन्य गाडीहरुमा पनि पछिल्लो समय बग्रेल्ती समस्या देखिए पनि ती घटनालाई दबाउन कम्पनी सफल बन्दै आएको थियो । तर थारमा भने एकपछि अर्को आगलागीकै घटना भएपछि रहस्यहरु बाहिरिन थालेका हुन् ।  

थारको इञ्जिनियरिङमै समस्या रहेको र आगलागी हुनसक्ने सम्भावित कारकहरुको व्यवस्थापनतर्फ गाडी निर्माताले ध्यान नदिंदा सपनाको कार खरीद गर्नेहरुले ज्यान नै जोखिममा पार्नुपर्ने आपत आइलागेको छ ।  

यस्ता कारमा आगलागी मेकानिकल, विद्युतीय र बाह्य समस्याहरूसहित विभिन्न कारणहरूले हुनसक्छ। कारमा आगो लाग्नुका केही सामान्य कारणहरू हेरौं:

विद्युत प्रणालीमा विफलताः खराब तार, सर्ट सर्किट, वा ब्याट्रीका गम्भीर समस्याहरूले गाडीभित्र ज्वलनशील पदार्थहरूले प्रज्वलित गर्ने स्पार्कहरू उत्पन्न गर्न सक्छन्। खराब रूपमा गरिएको बजारे परिमार्जनहरूले प्रायः विद्युतीय आगोमा योगदान पु¥याउँछन्।

इन्धन प्रणाली चुहावटः इन्धन प्रणालीमा चुहावट, चाहे इन्धन लाइनहरू, इन्धन इन्जेक्टरहरू, वा इन्धन ट्याङ्कीबाट होस्, पेट्रोल वा डिजेल तातो इञ्जिन कम्पोनेन्टहरूसँग सम्पर्कमा आउन सक्छ, जसले गर्दा आगो लाग्नसक्छ।

इञ्जिन अत्यधिक तताउनेः अत्यधिक तताउँदा इञ्जिन तेल तातो सतहहरूमा चुहावट हुनसक्छ, फलस्वरुप सम्भावित रूपमा आगो लाग्न सक्छ। यो जोखिमबाट बच्नको लागि लगातार अत्यधिक तताउने समस्याहरूलाई तुरुन्तै सम्बोधन गर्न आवश्यक छ।

निकास प्रणालीको समस्याः क्षतिग्रस्त उत्प्रेरक कन्भर्टर जस्ता निकास प्रणालीमा समस्याहरूले अत्यधिक उच्च तापक्रम निम्त्याउन सक्छ, जसले नजिकैका सामग्रीहरू प्रज्वलित गर्नसक्छ।

तेल चुहावटः इञ्जिन, ट्रान्समिसन, वा अन्य कम्पोनेन्टहरूबाट चुहावट हुँदा ज्वलनशील तरल पदार्थ तातो इञ्जिनका भागहरूसँग सम्पर्कमा आउन सक्छ, जसले गर्दा आगो लाग्न सक्छ।

कन्भर्टरको अत्यधिक तापः खराब उत्प्रेरक कन्भर्टरले अत्यधिक तताउन सक्छ र प्लास्टिक र अन्य ज्वलनशील पदार्थहरूसहित नजिकैका कम्पोनेन्टहरूमा आगो लाग्न सक्छ।

बाह्य कारकहरूः कार मुनि वा इञ्जिन वरिपरि फसेका फोहोर वा दहनशील पदार्थहरू तातो कम्पोनेन्टहरूको सम्पर्कमा आउँदा आगो लाग्न सक्छ।

मानव त्रुटिः अनुचित रूपमा मर्मत गरिएका सवारी साधनहरू, बेवास्ता गरिएको मर्मत, वा कमसल पार्टपुर्जाको प्रयोगले आगोको जोखिम बढाउन सक्छ।

-सबै तस्विरहरु थारमा भारतका विभिन्न क्षेत्रमा विभिन्न समयमा लागेका आगलागी घटनासँग सम्बन्धित छन् । (तस्विर स्रोत : भारतीय मिडियाहरु)

(नेपालमा महिन्द्राको व्यापार किन चौपट भयो ? खोजमूलक रिपोर्ट अर्को अंकमा)