.gif)
_(1).gif)
.png)
काठमाण्डौ । राष्ट्रबैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले ऋणिको क्षमता नै नहेरी जथाभावी बैंकहरुले लोन दिंदा बैंकिङमा आजको सकस निम्तिएको दाबी गरेका छन् ।
नेपाल बैंकर्स एशोसिएसनको कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उनले भने–‘त्यो बेलाको ओभरफाइनान्सिङ नै आजको समस्याको मुख्य जड हो । लोन तपाई(बैंकर)हरुले नै दिनुभयो, तर क्षमता हेरेर दिनुभएन । यदि बैंकहरुले पनि ऋणिको तिर्नसक्ने क्षमताका आधारमा लोन दिएका भए आजको अवस्था आउने नै थिएन । आजको अवस्था आउनु पछाडिको मुख्य दोषी ऋणि मात्र नभई, तपाई बैंकरहरु पनि हो ।’
सो कार्यक्रममा उनले शिथिल बनेको अर्थतन्त्र चलायमान बनाउने आफ्नो तीन बुँदे सूत्र समेत सुनाए ।
(1).gif)
आर्थिक गतिविधि बढेपछि ऋण प्रवाह पनि बढ्छ भन्दै उनले थपे–‘सहकारीहरुमा देखिएका समस्यालाई नजरअन्दाज गर्नुहुँदैन । अनौपचारिक अर्थतन्त्रले हामीलाई निकै असर गरेको छ । साना–साना पसल सञ्चालन गर्ने लाखौंले सहकारीलाई विश्वास गरे । कमाएको पैसा त्यही जम्मा गरे भने सानातिना लोन पनि सहकारीबाटै लिए । त्यस्ता साना निक्षेपकर्तासम्म बैंकहरुको एक्सेस नै भएन । बैंक तथा वित्तीय संस्थाका कस्टूमर १९ लाख पनि छैनन् । सहकारीमा निर्भर सानातिना पसलेहरु देशमा कति धेरै होलान् ? यसकारण जब सहकारीमा समस्या आयो, बैंकहरुको रिपेमेन्टमा पनि समस्या देखियो ।’
उनले सहकारीभित्रको समस्या प्रचार गरिएजस्तो ‘ठूलो’ नरहेको समेत जिकिर गरे । ‘साना बचतकर्ताहरुको १० प्रतिशत मात्रै रकम सेटलमेन्ट गर्ने हो भने सहकारीको समस्या धेरै हदसम्म समाधान हुन्छ । यहीकारण बजेटमा समेत गरिएको सहकारीहरु नियमन गर्ने विशिष्टकृत संस्था बन्नुपर्छ भन्ने व्यवस्था छिटो कार्यान्वयनमा आउनुपर्छ ।’ उनले भने–‘समस्याग्रस्त सहकारीलाई टेकओभर गरेर अगाडि बढौं, चलेकालाई व्यवस्थित र राम्रोसँग नियमन गरौं ।’
उनले शिथिल अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउने दोश्रो उपाय समेत सुझाए । अर्थतन्त्रमा विकास निर्माणसँग गासिएको विषयले पनि समस्या बनाएको भन्दै हाल सानादेखि ठूला निर्माणका कामहरु सुस्ताएको बताए । ‘निर्माण क्षेत्रलाई अब पुस गर्न आवश्यक छ ।’ उनले भने–‘प्राइभेट र साना निर्माणका क्षेत्रमा जीवन भर्न आवश्यक देखिन्छ ।’
उनले ठूला उद्योगहरु पूर्ण क्षमतामा चलाउने गरी सरकारले नीतिगत सुधार गर्नुपर्नेमा जोड दिए । अर्थतन्त्र चलायमान बनाउने यो सूत्रलाई उने ‘तेश्रो’ भनेका छन् ।
‘यसरी सहकारीको समस्या समाधान, निर्माण क्षेत्रलाई गतिशील र ठूला उद्योगलाई पूर्ण क्षमतामा चलाउने काम गर्न सकियो भने सुस्त बनेको अर्थतन्त्रले गति लिन्छ ।’ निश्कर्ष सुनाउँदै उनले भने।
बैंकहरु कसरी नाफाखोर भए ?
गभर्नर अधिकारीले पछिल्लो समय बैंकरहरुको विषयमा समाजले गलत भाष्य निर्माण गर्न खोजेको भन्दै आपत्ति जनाए ।
‘बैंकहरु सामन्ती हुन्, मिटरब्याजी हुन् भन्दै आतकिंत बनाउने काम भयो । नाफाखोर पनि भनियो ।’ उनले थपे–‘म गभर्नर बन्दै गर्दा बैंकहरुको ३२ खर्बको पोर्टफोलियो थियो । त्यसबेला नाफा ७० अर्ब थियो । अहिले पोर्टफोलियो बढेर ५० खर्ब पुग्यो, प्रफिट ७० अर्ब पुग्नेवाला छैन । बैंकहरु कसरी नाफाखोर भए ?’
उनले राष्ट्रबैंकले पछिल्लो समय बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको आम्दानीमा कैंची चलाएको समेत स्वीकार गरे । आफूहरुले कैंची चलाउँदा बैंकहरुको लाभांश क्षमता घटेको उनको स्वीकारोक्ति थियो । ‘पहिला बैंकहरुले ग्राहकबाट ४ प्रतिशतसम्म प्रोसेसिङ फि असूल्थे, अहिले त्यसलाई घटाएर अधिकतम ०.७५ प्रतिशत कायम गरिएको छ ।’ उनले भने–‘आम्दानीका धेरै स्रोतहरु खुम्चिएका छन् । समग्रमा प्रफिट नै घटेको छ । यस्तो अवस्थामा बैंकहरु कसरी सामन्ती भए ?’
उनले देशको आर्थिक अवस्था ‘सवल’ भनिए पनि जनमानसको अनुभूति भने ठीक उल्टो रहेकोमा चिन्ता व्यक्त गरे ।
अर्थतन्त्रका मुख्य सूचकहरुमा निकै ठूलो सुधार भए पनि त्यसले मनोबल बढाउन नसकेको टिप्पणी गरे । ‘हामीमा पनि विश्वका अन्य मुलुकमा झै मुद्रास्फितिमा धेरै सुधार भइसकेको छ । विदेशी मुद्रा सञ्चिती १४ महिनाको वस्तु तथा सेवा आयात गर्नसक्ने अवस्थामा छ । यो भनेको हाम्रो निकै ठूलो स्ट्रेन्थ हो । यसलाई सदुपयोग गर्न सकियो भने हामीमा निकै राम्रो सुधार हुनेछ ।’–उनले भने ।
.gif)
.png)
.jpg)
.png)
.gif)
.gif)
